07 31 Ocak - 2 Şubat 2007 Kütahya - Akademik Bilişim Konferansları

Türkçe Bir Sözlükteki Tanımlardan Kavramlar Arasındaki Üst-Kavram İlişkilerinin ÇıkarılmasıOnur Güngör, Tunga Güngöralt-kavramları da tek bir düğüm altında toplanmıştır.Bu yapıdaki bağlantıları takip ederek,güneş kreminin bir renk çeşidi olduğu şeklindekihatalı çıkarıma varmak olasıdır.Sözlük tanımlarında bir sözcüğün veya sözcükgrubunun birden fazla üst-kavramınınolması olasıdır. Bu tür durumlarda, bulunanüst-kavram/alt-kavram bağlantılarının olduğugibi hiyerarşik yapıya yansıtılması, bu yapınınağaç olma özelliğini bozacak ve onu bir çizge(graph) şekline dönüştürecektir. Veri yapılarıile ilgili konular üzerinde çalışan kişiler tarafındanbilindiği gibi, arama (search) ve dolaşma(traversal) algoritmalarının performansıaçısından, ağaç yapısının çizge yapısına göreoldukça önemli üstünlükleri vardır. Bu nedenle,bu çalışmada, hiyerarşik yapının ağaç özelliğininkorunması tercih edilmiştir.Bir sözcüğün birden fazla üst-kavramı olduğudurumda, sözcüğe ait düğümün üst-kavramlarakarşılık gelen birden fazla üst düğüme bağlanmasıyerine, sözcük için üst-kavram sayısı kadardüğüm yaratılmakta ve her bir düğüm ayrıbir üst-kavram üst düğümüne bağlanmaktadır.Bununla beraber, yapıda tekrarlamalara yol açmamakiçin, bu sözcüğün alt-kavramları, sözcüğeait düğümlerden sadece bir tanesinin altındalistelenmektedir. Şekil-2’de bir örnek verilmiştir.“Sandık” sözcüğünün iki üst-kavramıbulunmaktadır: “eşya” ve “kutu”. Bu nedenle,“sandık” sözcüğü hiyerarşik yapıda iki düğümile simgelenir ve her biri üst-kavramlardanbirine bağlanır. “Sandık” sözcüğünün altkavramlarıise bu iki düğümden sadece birinebağlanır ve diğer düğüm için tekrarlanmaz.Bildirinin önceki bölümlerinde değinildiği gibi,Türkçe WordNet, Türkçe sözcükler arasındakiçeşitli anlam bilimsel ilişkileri (eş anlamlılık,üst-kavram, alt-kavram vs.) içeren geniş birveri tabanıdır [9]. Bir dil bilimsel ilişki içerisindeyer alan sözcüklerin anlam muğlaklıklarıelle düzeltilmiş ve insan kontrolü altında hiyerarşikyapı hazırlanmıştır. Bu nedenle, TürkçeWordNet’in büyük ölçüde doğru olduğu kabuledilebilir ve benzeri çalışmaların kıyaslanmasıaçısından iyi bir referans olarak düşünülebilir.Şekil-2 Dolaşık HiyerarşiŞekil-1 ‘Güneş kremi’ ve ‘krem’inhiyerarşideki yerleri36Şekil-3 Türkçe WordNetTürkçe WordNet veri tabanının üst-kavram/alt-kavram ilişkilerine ait bölümünden alınanbir örnek Şekil-3’te gösterilmiştir. Sözcüklerinyanında görülen rakamlar, sözcüğün sözlüktekikaçıncı anlamı olduğunu ifade etmektedir. Bunagöre, Türkçe WordNet’te bir sözcük tek bir düğümile gösterilmemekte, sözcüğün anlam sa-