07 31 Ocak - 2 Şubat 2007 Kütahya - Akademik Bilişim Konferansları

İngilizce-Türkçe, Türkçe-İngilizce Makine Çevirisinde Yazılımların KarşılaştırılmasıAhmet Tarcan, Ecevit Bekler6. SonuçÇeviri, aslında biçimlerin bir dönüşüm işlemidir.Her dönüşümde olduğu gibi, çeviri kaynakmetin ile erek-metin arasında anlamsal tam bireşdeğerlik diye tanımlanabilecek olan bir değişmeyeninkorunmasını gerektirir. Aynı dildegerçekleştirilen çeviri, daha önceki bir sözceninyeniden düzenlenişiyle yetinir. İki farklı dilarasındaki çeviriyse, metinler ve diller arasındakibir çift bağlantılar kuralı girişimi içinde,bir dilden öbürüne geçişi gerçekleştirmeyi dener.Böylece dilbilimin en önemli konusu olan‘karşıtlık içinde eşdeğerlik’ sorunu en genelbiçimiyle ortaya konmuş olur [2].Bilgisayar kullanımının bu kadar iyi işlemesininbir sebebi de, dilin gerçek anlamda yazılımınbir şekli olmasıdır. İnsan beyninin bilgisayardonanımı için model alınması gibi, insan dili debilgisayar yazılımı için model alınmıştır. Artık,bilgisayarlarla çok yaygın ve yoğun kullanımınyaşandığı son on yıldır bunun ne anlama geldiğinitecrübelerle anlayacak bir konumdayız [3].Elbette bilgisayarlar insan zekasına asla sahipolamazlar. İnsan beynindeki sinir ağları vebeyin hücreleri insanın düşünmesini, anlamlıifadeler kullanmasını, kısacası çeviri alanındabilgisayarların asla yapamayacaklarını yapar.Makine çevirisi her ne kadar insanoğlu gibi çeviriyapamasa da bugün itibariyle anlamlı karşılıklarverebilmesiyle belli bir noktaya gelmiştir.Systran bunun en güzel örneğidir. Dünya’dabu alana pek çok yatırımlar yapılmakta, bununsonucunda da gittikçe daha anlamlı çevirileryapan programlar ortaya çıkmaktadır.1945’te 27 ton ağırlığıyla ve bir odayı kaplayanilk bilgisayar olma özelliği taşıyan veyirminci yüzyılın en büyük buluşlarından biriolan ENIAC (Electronic Numerical Integratorand Computer) adlı bilgisayarın yapılmasındankısa bir zaman sonra makine çevirisine geçmeçabaları bilişimsel dilbilim dalını ortaya çıkarmıştırve bu alan günden güne önem kazanmaktadır.Makine çevirisinin ilk denemeleri her nekadar başarısız olmuş ve bundan vazgeçilmişsede insanoğlunun yaratıcılığı ve azmi sayesindetekrar bu alana girişilmiş ve bunun meyvelerialınmaya başlanmıştır.Yukarıda iki çeviri programının karşılaştırılmasıyapılmıştır. ProÇeviri programının uluslararası bir çeviri programı olan Babylon’a göreİngilizce’den Türkçe’ye daha iyi çeviri yapabildiğigörülmektedir. Türkçe’nin sondan eklemelibir dil olması ve Hint-Avrupa Dil Grubu’ndanfarklı özellikler taşıması sebebiyle Türkçe’nindiğer dillere yapılan makine çevirisininİngilizce’ye veya Fransızca’ya göre çok fazlagelişme göstermediği ortadadır. Türkçe’nindünyada gittikçe önem kazanan bir dil olmasısebebiyle bu konuda bundan sonra hızlı birilerleme kaydedileceği düşünülmektedir.7. Kaynakça[1]. Babylon Translation, http://www.babylon.com, Babylon Ltd.[2]. Kıran, Z., ve Kıran, A., Dilbilime Giriş,SEÇKİN Yayınevi, Ankara, 2001.[3]. Lawler J., ve DRY, H. A., Using Computersin Linguistics, Routledge, New York, 2004.[4]. ProÇeviri, http://www.proceviri.com/maine.htm,Mehmet Cem ÖZMEN[5]. Systran Language Translation Technologies,http://www.systransoft.com/index.html,SYSTRAN[6]. Wikipedia The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Main_Page, WikimediaFoundation, Inc.314