07 31 Ocak - 2 Şubat 2007 Kütahya - Akademik Bilişim Konferansları

Mobil Cihazlar için Bağlam Duyarlı Arayüz TasarımıŞehra Şen, Ata ÖnalBir model sonuçta oluşan arayüzün yansıtacağıbelirli bir fikir hakkındaki bilgiyi birarayatoplamakta ve ilişkilendirmektedir. Bir modelbu fikrin bir soyutlamasını sağlar, alt seviyedekidetayları saklarken önemli detayları içerir.Arayüz fikrini oluşturan önemli karakteristiklerüzerinde odaklanır, alt seviye detaylarınspesifikasyonu tasarım sürecinin daha sonrakibir aşamasına ertelenir.tanımlayan bilgi tabanlarının oluşturulmasınıiçerir. Bu bilgi tabanları, tasarımcılara herbağlamın gereksinimleri ile eşleşen kullanıcıarayüzleri üretmelerinde, bir kullanıcı arayüzügeliştirme aracı yardımı ile kullanılabilir. Birçoktasarım kararı, akıllı kullanıcı arayüzü tasarımyazılımları ile otomatikleştirilebilir [3].4. Kullanıcı Arayüzü AdaptasyonuBir modelin elemanları belirli bir zamandabelirli değerlere sahiptir. Bu, model için çokgenel bir tanımdır, ancak model-tabanlı kullanıcıarayüzü geliştirmeyi her bir modelin kendiözel değerlerine ve ilişkilerine sahip olduğu, vefarklı modellerin birbirleriyle ilişkilendirilebileceğibir küme model olarak görmemizi sağlar.Bu ilişkiler farklı şekillerde ifade edilebilir.Örneğin bazen çeşitli modeller aynı bilgiyiifade eder veya bir model üzerine ek bilgilereklenerek ayrı bir modele dönüştürülebilir.Model-tabanlı kullanıcı arayüzü geliştirmede,kullanıcı arayüzünün farklı yanlarının tanımlanmasıiçin kullanılabilecek çok sayıda farklımodel mevcuttur: veri modelleri, alan modelleri,uygulama modelleri, görev modelleri, diyalogmodelleri, (soyut ve somut) sunum modellerive kullanıcı modelleri bilinen ve birçokmodel-tabanlı kullanıcı arayüzü geliştirme ortamlarındakullanılmış olan modellerdir. Veri,alan ve uygulama modeli sistemin uygulamamantığının sonuna yerleştirilebilir. Bu modeller,etkileşimli sistem tarafından kullanılabilecekveya sistem tarafından desteklenmesi gerekennesnelerin türlerini ve nesneler üzerindekullanılabilecek olan işlemleri tanımlar. Görevve kullanıcı modelleri kullanıcıya en yakın olanmodellerdir ve kullanıcının gerçekleştirdiği görevleriveya kullanıcı profillerini sırasıyla belirler.Diyalog modeli ve sunum modeli en çokson kullanıcı arayüzüne yakındır. Yeni oluşanbir model ise bağlam modelidir: etkileşimli birsistem için kullanım bağlamını tanımlayan birmodeldir. Kullanıcı arayüzü modelleme kullanıcıarayüzünün çeşitli bileşenlerini (gösterim,diyalog, platform, görev yapısı ve bağlam gibi)726Kullanıcı arayüzünün yeni bir bağlam ile dinamikolarak değişebildiğinde adaptif olaraknitelendirilir. Adaptasyon tasarım zamanındaotomatikleştirilmiş tasarım desteği olarak veyadinamik bir arayüz yaratarak çalışma zamanındagerçekleşebilir. Mobil bilgi işlemin değişen çeşitlibağlamlarına adaptasyonu sağlamak için bazımodel tabanlı teknikler mevcuttur. Herbir teknikçeşitli model bileşenleri arasında eşlemelerin yapılmasınıiçerir. Bu eşleşmeler çevrildiğinde, ilgilicihaz ve kullanım bağlamına özel statik veyadinamik kullanıcı arayüzleri yaratılır [2].Yüksek derecede adaptif, bağlam duyarlı birçoklu platform kullanıcı arayüzünün gelenekselkullanıcı arayüzü tasarım teknikleri kullanılarakuygulanması oldukça zordur. Bunun gibitüm teknikler bir kullanıcı arayüzü modeliningeliştirilmesine dayanmaktadır.Bir kullanıcı arayüzü modeli kullanıcı arayüzününformal, deklaratif ve uygulamadan bağımsızbir tanımıdır. Bir kullanıcı arayüzü modelibir modelleme dili ile ifade edilir. Bir modellemedili deklaratif olmalıdır, dili destekleyenyazılım araçları hakkında bilgi sahibi olmayaninsanlar için bile anlaşılır olmalıdır. Bununlabirlikte bir yazılım sistemi tarafından anlaşılabilmesive analizinin yapılabilmesi için biçimselolmalıdır. Bir kullanıcı arayüzü modellemedili platform bağımsız olmalıdır. Desteklenecekolan herbir platform için bir araç bir modellemedilinden çalıştırılabilir bir kod parçasına çevrimyapabilmelidir. Bu çevrim statik kullanıcıarayüzleri oluşturulmak istendiğinde derlemezamanında, dinamik arayüzler oluşturmak içinçalışma zamanında gerçekleştirilebilir [1].