07 31 Ocak - 2 Şubat 2007 Kütahya - Akademik Bilişim Konferansları

Sağlıkta İnsan – Bilgisayar EtkileşimiAnıl Aktaş, Neşe Zayim, Osman Sakali kullanımının kalbini oluşturmaktadır. Sağlıkbilgi sistemlerinin başarısı, doktor, hemşire vediğer sağlık bakım çalışanları ile sağlık bakımkapsamındaki kişilerin farklı ihtiyaçlarını karşılayabilmebecerisine bağlıdır [2].İnsan bilgisayar etkileşimi, bilgi teknolojilerinedayalı sistemlerin daha kullanılabilir vekullanıcının taleplerine daha uygun sistemlerüretilmesi konusu ile ilgilenen multidisiplinerbir alandır. İnsan bilgisayar etkileşimi insan vebilgisayar birlikte çalıştığında yapılacak işlerintasarımı, planlanması ve çalışması olarakifade edilebilir [3,4]. Sağlık bakımında insanbilgisayaretkileşimi çalışmaları, sağlık bakımıiçin kullanılabilir ve etkili bilgi sistemlerinintasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesiile ilgilenir [5]. İnsan- Bilgisayar etkileşimi,• Bilgisayar sistemlerinin insan tarafındankavranması• Motivasyon ve uygulama• Teknolojik olaylar ve ilerleme• Sağlık bakımı için kullanıcı ara yüzleringeliştirilmesigibi konuların anlaşılmasını gerektirir.İnsan - bilgisayar etkileşiminin belirli özeliklerivardır. Bu özelliklerini aşağıdaki gibi 2 başlıkaltında toplayabiliriz.• İyi bir insan-bilgisayar ara yüzünün olmaması,sağlık bakımında bulunan bilgisayarsistemlerinin kabul edilebilir olması ve rutinişlevler içermesi nedeniyle önemli birengeldir.• Kullanıcı ara yüzünün kullanılabilir veyeterli olması, kolay öğrenilebilir olmadave tüm sistemin özelliklerine kolay uyumsağlama da yardımcı olur.2. Sağlıkta İnsan-Bilgisayar Ara Yüzüne Bakışİnsan bilgisayar etkileşimi; insan, bilgisayarve etkileşim olmak üzere üç faktörden oluşmaktadır(Şekil2)[4,6]. İnsan son kullanıcı vekurumsal olarak bir değerlendirici konumundadır.Bilgisayar yazılım ve donanım içeriği ileetkilidir. Son faktörde etkileşim; kullanıcınınbilgisayara ne yapmak istediğinin aktarılmasıve bilgisayarın da sonuçları açıklaması olarakaçıklanabilir [7,3]. İnsan bilgisayar etkileşiminebir bakış da insan-bilgisayar ara yüzünün tasarımıile ilgilidir. İnsan bilgisayar ara yüzündeamaç, sağlık bakımında insan- bilgisayar arayüzünü insanların kavramasını ve anlamasınısağlamaktır. Kullanıcı ara yüzü, bilgisayar ileiletişimi sağlayan kısımlardan biridir. Sağlıkbilgi sistemlerinde kullanıcıların amacı, veriyioluşturabilecek, veriyi saklayabilecek, veriyidüzenleyebilecek sistem oluşturmaktır. Bu konudaönemli bir olgu bilişsel psikolojidir. Buolgu içinde dili anlama ve algılama, hafıza,problemlerin çözümü, kontrolün yanı sıra kullanıcılarınihtiyaçlarını belirleyecek, düzeylerinegöre bilgi aktarımını sağlayabilecek teknikleringeliştirilmesi de yer almaktadır. Bilişselpsikoloji;• Kullanıcıların yapmayı umdukları ya daummadıkları şeyler hakkında bilgi sağlar• Kullanıcı problemlerinin nedenlerini vedoğasını açıklar• Sağlık çalışanlarına karar-verme sürecindeve problem çözümünde yardımcı olur• Kullanıcıların kavrama ihtiyaçlarını belirler• Kullanıcı etkileşiminin değerlendirilmesiiçin sistem gelişiminin tasarlanmasındayardımcı olur• İnsan bilgisayar etkileşimi araştırmalarındave uygulamalarında çatıyı oluşturur vemodel üretir.Bu özelliklerin insan bilgisayar etkileşimin debilgi sisteminin işleyişinde sağlık bakım profesyonelleriaçısından önemli bir yeri vardır.Sistem; profesyonellerin ihtiyaçlarına, yeteneklerine,bilgilerine cevap verebilmelidir.524Peki, insan bilgisayar etkileşimi için çatı nedir?İnsan bilgisayar etkileşimi de çatıyı oluşturanbilgi-süreç modeli, kullanıcının kavrama modelinigeliştirebilecek düzeyde etkili bir yapıolmalıdır. Çatı teorik olarak; kullanıcı perfor-