SE'ÂDET-İ EBEDİYYE - Hakikat Kitabevi

zâhânedeki hassâs terâzî ile yapdığım tecribelerle] böyle beş arpanın yirmidört santigram
[0,24 gr.] ağırlığında olduğu görüldü. Böylece, bir şer’î miskal, yüz arpa, mâlikîde
bir miskalin yetmişiki arpa olduğu (Zahîre)de yazılıdır. Bir miskal, mâlikîde
üçbuçuk [3,456] gram ve hanefîde, dört gram ve seksen santigram [4,80 gr.] ağırlığında
olmakdadır. O hâlde, altının nisâbı, [96] gramdır. Osmânlı devletinde son
kabûl edilen urfî miskal 24 kırât ve bir kırât da [20] santigram idi. Buna göre, urfî
miskal 4,80 gram olmakdadır. Şer’î miskal ile urfî miskal aynı ağırlıkda olmakdadır.
Bir Osmânlı ve Cumhûriyyet altını bir buçuk miskal ağırlığında olduğu için,
nisâb mikdârı, 20÷1,5=13,3 adet altın liradır. Bir liralık altın, [7,20] gramdır. 13,3
adet altın, 96 gram olur. Demek ki, onüç aded ve bir sülüs [13,3] altın lirası veyâ
bu kadar değerinde kâğıd parası olan kimsenin, zekât vermesi farz olur. Bir miskal
20 kırâtdır deyince, şer’î miskâl anlaşılır. Bu miskalin kaç gram olduğunu anlamak
için, 20 yi bir şer’î kırâtın ağırlığı olan, 0,24 ile çarpmak lâzım olur. Urfî kırâtın
ağırlığı olan 0,20 ile çarpılırsa, bulunan 4 gr., şer’î miskalin ağırlığı olmadığı
gibi, urfî miskalin de olmaz. Altının nisâb mikdârını bu yanlış miskale göre yaparak
4x20=80 gramdır demek de doğru olmaz.
Gümüşün nisâbı, ikiyüz dirhem-i şer’îdir. Bir dirhem-i şer’î, ondört kırât-ı
şer’îdir. Yetmiş arpadır. Mâlikîde ellibeş arpa olup, [2,64] gramdır. Hanefîde, on
dirhemin ağırlığı, yedi miskalin ağırlığına müsâvî olmakdadır. Bir miskalden, onda
üçü çıkarılınca, bir dirhem olur. Bir dirheme, yedide üçü ilâve edilince bir
miskal olur. Bir dirhem-i şer’î, 0,24x14=3,36 üç gram ve otuzaltı santi gramdır. [3,36
gram.] O hâlde, Hanefîde gümüşün nisâbı, 2800 kırât veyâ altıyüzyetmişiki [672]
gramdır. Bir mecidiye, beş miskaldir. Ya’nî yüz kırât-ı şer’î, ya’nî yirmidört gram
olduğundan, yirmisekiz mecidiyesi olana zekât farz olur. Yirmi miskal altın ile ikiyüz
dirhem gümüş, ortak bir nisâb mikdârını gösterdikleri için, değerlerinin birbirine
eşit olması lâzımdır. Buna göre, islâmiyyetde bir miskal altın, on dirhem gümüş
kıymetinde oluyor. Bu da, yedi miskal ağırlığında gümüşdür. Bir gram altın,
yedi gram gümüş değerinde olur. Buna göre islâmiyyetde, para olarak kullanılan
altının kıymeti, aynı ağırlıkdaki gümüş paranın kıymetinin yedi katıdır. Bugün gümüş,
para olarak kullanılmıyor. Gümüş eşyânın değeri çok düşükdür. Bunun için,
kâğıd paraların ve ticâret eşyâsının nisâbını hesâb etmek için, gümüşün değeri kullanılamaz.
İbni Âbidîn “rahmetullahi teâlâ aleyh”, mal zekâtı kısmında diyor ki,
(Kırât-ı urfî dört arpadır. Dirhem-i şer’î, yetmiş arpa, dirhem-i urfî, onaltı kırât,
ya’nî 64 arpa ağırlığında olduğundan, dirhem-i urfî dahâ küçükdür). [O hâlde, eskiden
kullanılan bu dirhem-i urfî, takrîben üç gramdır. Osmânlıların son zemânlarında
kullanılmış olan bir kırât, dört buğday vezninde olup, yirmi santigram, [0,20
gram] idi ve bir dirhem=16 kırât=[3,20] gram idi.
(El-mukaddemet-ül-hadremiyye)de diyor ki, (Şâfi’î mezhebinde bir miskal,
24 kırât ağırlığındadır. Bir dirhem-i şer’î, 16,8 kırât ağırlığında olur). (Misbâh-unnecât)
ve (Envâr)de diyor ki, (Şâfi’îde, bir miskal [72] arpadır. Bir miskal, bir dirhemden,
dirhemin yedide üçü kadar fazladır. Ticâret eşyâsının kıymeti kendi semeni
ile, ya’nî alış fiyâtı ile hesâb edilir). Bir miskal [24] kırât, bu da 72 arpa olunca,
şâfi’îde bir kırât üç arpa ağırlığında olur ki, bu da, 14,4 santigramdır. Bir miskal,
takrîben üçbuçuk [3,45] gram, yirmi miskal, altmışdokuz [69] gram olur ki, yaklaşık
olarak dokuzbuçuk altındır. Şâfi’î ve hanbelî mezheblerinde de bir dirhem,
bir miskalden onda üçü noksan olduğundan, bir dirhem, 16,8 kırât, ya’nî iki gram
ve kırkiki santigram [2,42 gr.] olur. Gümüşün nisâbı da dörtyüzseksendört [484]
gram olmakdadır. Mâlikî mezhebinde, bir miskal [72] arpa, bir dirhem ise [55] arpa
olduğu (Cevâhir-üz-zekiyye)de yazılıdır. Şâfi’î mezhebinde, bir malın zekâtı,
başka cins maldan verilemez. Meselâ altın yerine gümüş ve buğday yerine arpa verilemez.
Şâfi’îlerin Hanefî mezhebini taklîd ederek, mal yerine nakd vermeleri ve
yedi sınıfın hepsine değil de, diledikleri bir veyâ birkaç sınıfa vermeleri câiz ola-
– 296 –