SE'ÂDET-İ EBEDİYYE - Hakikat Kitabevi

ğişdirmek harâmdır. Çünki, âyetlerin sırası kat’î olarak doğrudur. Sûrelerin sıralarının
doğruluğu ise zannîdir. Bunun için, sûrelerin yerini değişdirerek okumak,
yazmak mekrûh olmuşdur. Kur’ân-ı kerîmi başka harflerle veyâ tercemesini yazmak,
okumak, öğrenmesini kolaylaşdırır demek doğru değildir. Kolay olsa bile, câiz
olmasına sebeb olamaz).
(Mevdû’ât-ül-ulûm)da diyor ki, (Kur’ân-ı kerîmdeki bilgiler üç kısmdır: Birincisini
hiçbir kuluna bildirmemişdir. Kendisini, ismlerini ve sıfatlarını kendinden
başka kimse bilemez. İkinci kısm bilgileri, yalnız Muhammed aleyhisselâma bildirmişdir.
Bu yüce Peygamberden ve Onun vârisi olan râsih âlimlerden başka kimse
bunları anlıyamaz. Müteşâbih âyetler böyledir. Üçüncü kısm bilgileri, Peygamberine
bildirmiş ve ümmetine öğretmesini emr buyurmuşdur. Bu ilmler de ikiye
ayrılır: Birinciler, geçmiş insanların hâllerini bildiren (Kısas) ve dünyâda, âhıretde
yaratmış olduğu ve yaratacağı şeyleri bildiren haberler (Ahbâr)dır. Bunlar,
ancak Resûlullahın bildirmesi ile anlaşılır. Akl ile, tecribe ile anlaşılamaz. Üçüncü
kısm bilgilerin ikincileri, akl, tecribe ve arabî ilmler ile anlaşılabilir. Kur’ân-ı
kerîmden ahkâm çıkarmak ve fen bilgilerini anlamak böyledir. İmâm-ı Nesefî “rahmetullahi
teâlâ aleyh” (Akâid)de buyuruyor ki, arabî ilmlere göre ma’nâ verilir.
İsmâilî sapıkları gibi, başka ma’nâlar vermek, ilhâd ve küfr olur.
Kendi aklı ve görüşleri ile bozuk tefsîrler yapanlar beş dürlüdür:
1 — Tefsîr için lâzım olan bilgileri bilmiyen câhillerdir.
2 — Müteşâbih âyetleri tefsîr edenlerdir.
3 — Sapık fırkalardakilerin, zındıkların ve dinde reformcuların, bozuk düşünce
ve isteklerine uygun tefsîr yapanlardır.
4 — Delîl ve sened ile iyi anlamadan tefsîr yapanlardır.
5 — Nefse ve şeytâna uyarak yanlış tefsîr yapanlardır).
26 — Ahkâm-ı islâmiyyenin hepsi Kur’ân-ı kerîmden çıkmakdadır. Kur’ân-ı kerîm,
bütün Peygamberlere “salevâtullahi aleyhim” gönderilmiş olan, bütün kitâblardaki
ahkâmı ve dahâ fazlasını kendisinde toplamakdadır. Gözleri kör, ilmleri
az, aklları kısa olanlar, bunu göremez. Kur’ân-ı kerîmdeki bu ahkâm üç kısmdır:
Birinci kısm ahkâmı, ilm ve akl sâhibi, (İbâret-i nass) ile ve (İşâret-i nass) ile ve
(Delâlet-i nass) ile ve (Mazmûn-i nass) ile ve (İltizâm-i nass) ile ve (İktizâ-i nass)
ile kolayca anlıyabilir. Ya’nî, her âyet-i kerîmede, ibâret, delâlet, işâret, iltizâm,
iktizâ ve tazammün bakımından çeşidli ma’nâlar ve hükmler vardır. (Nass), ma’nâları
açık ve meydânda olan âyet-i kerîmelere ve hadîs-i şerîflere denir.
Kur’ân-ı kerîmdeki ahkâmdan ikinci kısmı açıkca anlaşılmaz. İctihâd ve istinbât
yolu ile meydâna çıkarılabilir.
Ahkâm-ı ictihâdiyyede, Eshâb-ı kirâmdan biri, Peygamberimize “sallallahü aleyhi
ve sellem” uymayabilirdi. Fekat bu ahkâm, Peygamberimiz “sallallahü aleyhi ve
sellem” zemânında hatâlı ve şübheli olamazdı. Çünki, Cebrâîl “aleyhisselâm” gelerek,
yanlış olan ictihâdlar, Allahü teâlâ tarafından hemen düzeltilir, hak ile bâtıl birbirinden
hemen ayrılırdı. Peygamberimizin “sallallahü aleyhi ve sellem” âhırete teşrîfinden
sonra meydâna çıkarılan ahkâm ise, böyle olmayıp, doğru ile yanlış ictihâdlar
karışık kaldı. Bundan dolayıdır ki, vahy zemânında ictihâd olunan ahkâmı, hem
yapmak, hem de inanmak lâzımdır. Peygamberimizden sonra ictihâd olunan ahkâmı
da yapmak lâzım ise de, icmâ’ hâsıl olmıyan ictihâdlarda şübhe etmek, îmânı gidermez.
[Bu husûs (Mektûbât)ın ikinci cild, 36. cı mektûb sonunda da yazılıdır.]
Kur’ân-ı kerîmde bulunan ahkâmdan üçüncü kısmı, o kadar derin ve gizlidir ki,
bunları anlayıp çıkarmağa insan gücü yetişemiyor. Bunlar, Allahü teâlâ tarafından
bildirilmedikçe, anlaşılamaz. Bu da ancak Peygamberimize “sallallahü aleyhi ve
sellem” gösterilmiş, bildirilmişdir. Başkasına bildirilmez. Bu ahkâm da, Kur’ân-ı
kerîmden çıkarılıyor ise de, Peygamber “sallallahü aleyhi ve sellem” tarafından
– 48 –