SE'ÂDET-İ EBEDİYYE - Hakikat Kitabevi

kâh ederken, (Ne vakt istersem, kendimi senden boşamak üzere...) diyerek, şart
ederse, erkek de, nikâh yapılırken, bu şartı kabûl etdim derse, böyle şartlı nikâh
sahîh olur ve kadın da boşanmak hakkına mâlik olur. Kadının yapacağı talâkın bâin
veyâ ric’î olması, zevcin sözüne bağlıdır. (Kendini dile!) yâhud (Senin işin kendi
elinde olsun!) gibi kinâye söyleyip, talâk olmasını niyyet edince, bâin talâkı tefvîd
etmiş olur. (Kendini boşa!) deyip, bâin olmasını niyyet etmezse, ric’î olur. (Sen
ne vakt ister isen) yâhud (İstediğin vakt benden boşsun) demek de, kadının arzûsuna
bırakılan tefvîd olup, zevce (Ben talâk hakkı istemem) dese de, hakkını red
etmiş olmaz. O meclise mahsûs olmayıp, dilediği zemânlarda, bir ric’î talâk ile kendini
boşayabilir. Talâk, bildirilmiş olan zemânda başlar. Bildirilen yerde başlamayıp,
söylendiği anda, hemen vâkı’ olur). (Kâdîhân) fetvâsında diyor ki, (Ebülleys-i
Semerkandî buyurdu ki, erkek nikâh yaparken, (Boşanmak senin elinde olmak
üzere, seni nikâh etdim) derse, nikâh sahîh olup, boşanmak hakkı kadının elinde
olmaz. Fekat, önce kadın, (İstediğim zemân, boşanmaklığım elimde olmak
üzere sana nikâhlandım) der, erkek de, kabûl etdim derse, hem nikâh sahîh olur,
hem de, boşanmak kadının elinde olur. Çünki, önce erkek söyleyince, tefvîd nikâhdan
evvel olup, sahîh olmıyor. Önce kadın söyleyip erkek kabûl edince, tefvîd nikâhdan
sonra olup, ikisi de sahîh oluyor. Ya’nî, erkek kabûl etdim deyince, kadının
söylediklerini tekrâr etmiş olup, bunu kabûl etdiğini bildirmiş oluyor. Böylece
nikâhdan sonra tefvîd yapmış oluyor).
2 — Tevkîl etmekdir. Kadına, kendini boşamak için seni vekîl etdim demesidir.
Kadın, vekîl kaldıkca, kendini boşayabilir. Erkek, vaz geçince, azl edebilir.
3 — Temlîk haberini, başkası ile veyâ mektûbla, zevceye ulaşdırmakdır. Zevce,
haberi aldığı meclisde, kendini boşayabilir.
Talâkı bir sebebe bağlamak — Şart olan sebeb, devâmlı mevcûd olmamalı,
yapılması ve yapılmaması câiz olmalıdır. Şartın, imkânsız şey olmaması da lâzımdır.
Mülk olmıyan belli bir şey, şart olamaz. Meselâ, bir kadına, (Seni nikâh
edersem, sen boşsun!) denemez. Çünki, kadın henüz nikâhında değildir. [Birinci
kısmda, yemîn bahsine bakınız!].
(Ni’met-i islâm)da diyor ki, (Talâkı şarta bağlamak, talâk üzerine yemîn etmek
demekdir. Şart hâsıl olmadıkça, talâk vâkı’ olmaz. (Rakı içersem zevcem boş olsun!)
diyen, bir kerre içince, zevcesi bir ric’î talâk ile boş olur. Söylerken, bâin olmasını
niyyet etmiş ise yâhud, (İçersem halâlim harâm olsun) demiş ise, bâin talâk
ile boş olur. (Filân işi işler isem [veyâ isen], benden üç talâk ile boş ol) deyince,
bunun çâresi, zevcesine bir talâk verip, iddet zemânı temâm oldukdan sonra,
o işi işlemek ve sonra onu tezvîc etmekdir. O işi tekrâr yaparsa, talâk vâkı’ olmaz.
(Her yapdığım zemân) derse, her yapdığında boş olur. Yâhud, talâkdan sonra yapmayıp,
ikinci nikâhdan sonra yaparsa, yine boş olur. Şarta bağlı talâk veren, bundan
vazgeçemez.)
(Mevkûfât)da diyor ki: Talâk üç dürlüdür. En iyisi, kadının temiz olduğu zemânda,
cimâ’ yapmadan önce, bir talâk verilir. İddet bitinceye kadar, bir dahâ verilmez.
Üç kerre boşamak için, iddet içindeki her üç temizlikde, birer talâk vermek
sünnetdir. Mâlikî mezhebinde, üç kerre boşamak da câiz değildir.
İbni Âbidînde diyor ki, (Bir temizlik içinde, bir sözle üç kerre veyâ ayrı ayrı üç
kerre yâhud bir sözle iki kerre veyâ ayrı ayrı iki kerre boşamak veyâ temizlik zemânında
vatydan sonra veyâ hayz zemânında bir kerre boşamak da bid’atdir.
Ya’nî harâmdır. Hayz zemânında boşayan, günâhdan kurtulmak için rücû’ etmeli,
temizlenince, isterse tekrâr boşamalıdır. Nifâs da, hayz gibidir. Bâin olarak boşamak
her zemân bid’atdir. Hazret-i Ömerin hilâfetinden iki sene geçinceye kadar,
(üç kerre boşadım) demekle bir talâk olurdu. Fekat üç talâk olmaz diyen hiç
yokdu. Eshâb-ı kirâmın ve Tâbi’înin çoğu ve din imâmlarının hepsi, üç talâk olacağını
bildirdiler. Üç talâk vâkı’ olacağını bildiren hadîs-i şerîfler, (Feth-ul-kadîr)de
– 583 –