SE'ÂDET-İ EBEDİYYE - Hakikat Kitabevi

lama yüz kilometre yükseklikde olup, yukarısında dahâ hafîf gaz tabakaları ile örtülüdür.
Okyânusların sekizyüz metre derinliğinde yaşıyan balıklar, havaya çıkarılınca
parçalandığı gibi, insanlar da, hava basıncı altından çıkarılınca yaşayamaz.
Hava, deniz kenârında, bir santimetre kare satha, bir kilogram tazyîk yapmakdadır.
Bu basınc mikdârına, bir (Atmosfer) denir ki, yetmişaltı santimetre [76 cm] yüksekliğindeki
cıvanın basıncına eşitdir. Cıvanın özgül ağırlığı 13,6 gr/cm 3 olduğu için,
binotuzüç santimetre [76x13,6=1033,6] suyun basıncı, ya’nî on metre ve otuzüç santimetre
yüksekliğindeki suyun basıncı, bir atmosferdir. İnsan derisinin yüz ölçümü,
ortalama birbuçuk metre kare olduğuna göre, hava, hepimizi onbeş ton kuvvetle
ezmekdedir. Bu büyük kuvvet altında, pestil hâline gelmeyişimiz, teneffüs sâyesindedir.
Teneffüs yolları, akciğer keseleri, kapiller ve kan damarları ile, vücûdümüzün
bütün hüceyrelerine hava gitdiğinden, içimizde de, hâricdeki tazyîka müsâvî bir
basınc mevcûddür. Sıcak havada tazyîk azalır, barometre düşer. Soğukda ise yükselir.
Bu tazyîk tehavvülü, sıhhatimiz için çok mühimdir. Bu tehavvül olmasaydı,
bildiğimiz hastalıkların dörtde biri mevcûd olmazdı. Sıhhî ıklîmler, kırların ve kışın
yaylaların, ilkbehârda hâtt-ı üstüvâ [ekvator] adalarının ıklîmleridir.
Hava ile yeryüzü, elektrik bakımından birbirine karşı, bir pilin kutupları vaz’ıyyetindedir.
Hava artı, erd eksi yüklüdür. Bu iki kutup arasında yaşamakda olan insan
elli litre tuzlu su taşıdığından, kuvvetli bir nâkildir. Üzerimiz yüzbinlerce kıl
ile örtülü olduğundan bir verici istasyonu hâlindeyiz.
Yüz litre havada, yetmişsekiz litre azot, yirmibir litre oksigen, bir litre argon gibi
necîb gazlar ve 0,03 litre karbondioksid gazı [CO 2] bulunur. Hava, bu gazların
karışımıdır. Havada gaz hâlinde bulunan azot, yumurta akı, ekmek, et gibi cismlerin
yapı maddesidir. Böyle azotdan yapılmış maddelere (Protein) diyoruz. Proteinler,
aminoasidlerin peptidleşmesinden hâsıl olan polipeptid yapısındadır.
Bunlar, protoplazmanın yapı taşı olduğundan, proteinsiz, ya’nî azotsuz yaşanmaz.
Yalnız yağ, şeker, nişasta gibi azotsuz gıdâlarla beslenen bir hayvân, yaşıyamaz.
İnsan, hergün gıdâlardan sekiz gram azot almak mecbûriyyetindedir. Lâkin
ne insan ve ne de hayvân ve ne de nebâtlar, havadaki azotu alamıyoruz. Zîrâ, azot
moleküllerindeki ikişer atom, birbiri ile kuvvetli bağlı olup, kolay ayrılmıyor.
Bileşik cism yapmak için atomlar birleşir demişdik.
Havada oksijen bulunmasaydı veyâ oksijen mikdârı yüzde 21 den az veyâ çok
olsaydı, zararlı olur, hiçbir canlı nefes alamaz, yaşayamazdı. Yer yüzünde hiçbir
insan, hayvan, nebât bulunmazdı. Yağmurlu, karlı ve fırtınalı havalarda oksijen mikdârı
hiç değişmiyor. Allahü teâlâ değişmekden muhâfaza ediyor. Allahü teâlâ, insanlara
büyük ni’met olarak, Peygamberleri gönderip îmânı bildirdi. Havadaki oksijen
mikdârını yüzde 21 olarak sâbit tutuyor. Bu ni’metlerin kıymetlerini anlamalı,
her nefesde hamd etmeliyiz. Görmek, işitmek ve söylemek ni’metlerinin kıymetlerini
hiç düşündünüz mü? Bu ni’metler için, gece gündüz durmadan hamd etsek
karşılık yapabilir miyiz? Lâzım olan hamd ve şükr yapılmadığı için, bunları geri alıyor
mu? Almıyor. Afv ediyor. Hamd ve şükr etmiyenlerin, hattâ inkâr edenlerin,
dünyâ ni’metleri içinde, râhat ve mes’ûd yaşadıklarını, ba’zı sevilmişlerin de sıkıntılar
çekdiklerini görüyoruz. İmâm-ı a’zam Ebû Hanîfenin zındanda işkence yapılarak
öldürülmesi ve imâm-ı Rabbânînin üç oğlunun bir günde vefât etmeleri
böyledir. Bunun sebebini ârifler anlamakda ve talebelerine bildirmekdedir. Bunlar
sizi aldatmasın! Çünki, Allahü teâlânın afv ve sabr sıfatları, diğer sıfatları gibi
sonsuzdur. Bizim gibi câhiller, böyle afv ve merhamet sâhibi Rabbimize karşı
kusûrlarını bilmeli, Ona karşı şükrde hiç kusûr yapmamalı, emrlerine ve yasaklarına,
ya’nî islâmiyyete bütün gayretimiz ile sarılmalıyız.
Bir azot deryâsı olan hava içinde yaşadığımız ve hergün bin litre azot ciğerlerimize
kadar girdiği hâlde, hayâtımıza çok lüzûmlu olan bu azotu, hüceyrelerimize
havadan alamıyoruz. Mahlûkatı sıkan en büyük derdlerden biri açlıkdır. Her sene
– 980 –