You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
timidos, perferentis iniuriarum mirum quiddam<br />
valet; et hoc vel in principiis vel in re narranda<br />
vel in perorando tantam habet vim, si est suaviter<br />
et cum sensu tractatum, ut saepe plus quam causa<br />
valeat. Tantum autem efficitur sensu quodam ac<br />
ratione dicendi, ut quasi mores oratoris effingat<br />
oratio; genere enim quodam sententiarum et<br />
genere verborum, adhibita etiam actione leni<br />
facilitatemque significante efficitur, ut probi, ut<br />
bene morati, ut boni viri esse videamur.<br />
[XLIV] [185] Huic autem est illa dispar adiuncta<br />
ratio orationis, quae alio quodam genere mentis<br />
iudicum permovet impellitque, ut aut oderint aut<br />
diligant aut invideant aut salvum velint aut<br />
metuant aut sperent aut cupiant aut abhorreant<br />
aut laetentur aut maereant aut misereantur aut<br />
poenire velint aut ad eos motus deducantur, si qui<br />
finitimi sunt [et de propinquis ac] talibus animi<br />
permotionibus. [186] Atque illud optandum est<br />
oratori, ut aliquam permotionem animorum sua<br />
sponte ipsi adferant ad causam iudices ad id,<br />
quod utilitas oratoris feret, ac<strong>com</strong>modatam;<br />
facilius est enim currentem, ut aiunt, incitare<br />
quam <strong>com</strong>movere languentem; sin id aut non erit<br />
aut erit obscurius, sicut medico diligenti,<br />
priusquam conetur aegro adhibere medicinam,<br />
non solum morbus eius, cui mederi volet, sed<br />
etiam consuetudo valentis et natura corporis<br />
cognoscenda est, sic equidem cum adgredior in<br />
ancipiti causa et gravi ad animos iudicum<br />
pertractandos, omni mente in ea cogitatione<br />
curaque versor, ut odorer, quam sagacissime<br />
possim, quid sentiant, quid existiment, quid<br />
exspectent, quid velint, quo deduci oratione<br />
facillime posse videantur. [187] Si se dant et, ut<br />
ante dixi, sua sponte, quo impellimus, inclinant<br />
atque propendent, accipio quod datur et ad id,<br />
unde aliquis flatus ostenditur, vela do; sin est<br />
integer quietusque iudex, plus est operis; sunt<br />
enim omnia dicendo excitanda, nihil adiuvante<br />
natura. Sed tantam vim habet illa, quae recte a<br />
bono poeta dicta est flexanima atque omnium<br />
regina rerum oratio, ut non modo inclinantem<br />
excipere aut stantem inclinare, sed etiam<br />
adversantem ac repugnantem, ut imperator fortis<br />
ac bonus, capere possit.<br />
100<br />
pintarlos <strong>com</strong>o hombres justos, íntegros,<br />
religiosos, tímidos, sufridores de injurias, es de<br />
grande efecto, tanto en el exordio <strong>com</strong>o en la<br />
narración y en la peroración, y si se trata con juicio<br />
y discreción, suele hacer más efecto que la causa<br />
misma: tanto es lo que se consigue con esta<br />
habilidad oratoria, que quedan, por decirlo así,<br />
impresas en el discurso las costumbres del orador.<br />
Con cierto género de palabras y sentencias, unidas<br />
a una acción agradable y fácil, se consigue que el<br />
orador parezca hombre morigerado, probo y de<br />
buenas costumbres. pasión de las que son análogas<br />
a éstas.<br />
A este modo de decir, únese otro muy diverso que<br />
mueve e impele los ánimos de los jueces a odiar, o<br />
a amar, o a envidiar, o a desear la salvación de<br />
alguno, o a temer, o a esperar, o a aborrecer, o a<br />
alegrarse, o a entristecerse, o a<strong>com</strong>padecerse, o a<br />
castigar, o a cualquiera otra Lo que más puede<br />
desear el orador es que los jueces traigan ya<br />
alguna disposición de ánimo favorable al interés<br />
de su causa; porque es más fácil (<strong>com</strong>o suele<br />
decirse) incitar al que corre, que mover al que<br />
está sentado. Pero si no existe esta disposición de<br />
ánimo en los jueces, o no se la conoce bien; así<br />
<strong>com</strong>o el médico diligente, antes de dar una<br />
medicina al enfermo se entera no sólo de la<br />
enfermedad que quiere curar, sino también del<br />
régimen y temperamento del paciente; así yo,<br />
cuando emprendo una causa dudosa y grave, pongo<br />
toda mi atención y cuidado en descubrir, con<br />
cuanta sagacidad puedo, lo que sienten, piensan o<br />
quieren los jueces, para ver a dónde con más<br />
facilidad pueden inclinarse sus ánimos. Si<br />
espontáneamente se entregan, <strong>com</strong>o antes dijimos, y<br />
propenden y se inclinan a nuestro lado, acepto lo<br />
que se me da, y vuelvo las velas hacia la parte de<br />
donde sopla el viento. Si el juez es frío y sosegado,<br />
el trabajo será mayor, porque hay que excitar los<br />
ánimos, sin que ayude la naturaleza. Pero tanta<br />
fuerza tiene la elocuencia, que con razón la llama<br />
un buen poeta, domeñadora de los ánimos y reina<br />
de todas las cosas. De suerte que no sólo impele al<br />
que está inclinado, sino que <strong>com</strong>o hábil y esforzado<br />
guerrero, puede vencer aun a los adversarios que<br />
más de frente le resistan.