Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
mathematica et quae paulo ante ceterarum artium<br />
propria posuisti, scientiae sunt eorum, qui illa<br />
profitentur, inlustrari autem oratione si quis istas<br />
ipsas artis velit, ad oratoris ei confugiendum est<br />
facultatem. [62] Neque enim si Philonem illum<br />
architectum, qui Atheniensibus armamentarium<br />
fecit, constat perdiserte populo rationem operis<br />
sui reddidisse, existimandum est architecti potius<br />
artificio disertum quam oratoris fuisse; nec, si<br />
huic M. Antonio pro Hermodoro fuisset de<br />
navalium opere dicendum, non, cum ab illo<br />
causam didicisset, ipse ornate de alieno artificio<br />
copioseque dixisset; neque vero Asclepiades, is<br />
quo nos medico amicoque usi sumus tum<br />
eloquentia vincebat ceteros medicos, in eo ipso,<br />
quod ornate dicebat, medicinae facultate<br />
utebatur, non eloquentiae. [63] Atque illud est<br />
probabilius, neque tamen verum, quod Socrates<br />
dicere solebat, omnis in eo, quod scirent, satis<br />
esse eloquentis; illud verius, neque quemquam in<br />
eo disertum esse posse, quod nesciat, neque, si<br />
optime sciat ignarusque sit faciundae ac<br />
poliendae orationis, diserte id ipsum, de quo<br />
sciat, posse dicere.<br />
[XV] [64] Quam ob rem, si quis universam et<br />
propriam oratoris vim definire <strong>com</strong>plectique vult,<br />
is orator erit mea sententia hoc tam gravi dignus<br />
nomine, qui, quaecumque res inciderit, quae sit<br />
dictione explicanda, prudenter et <strong>com</strong>posite et<br />
ornate et memoriter dicet cum quadam actionis<br />
etiam dignitate. [65] Sin cuipiam nimis infinitum<br />
videtur, quod ita posui "quaecumque de re," licet<br />
hinc quantum cuique videbitur circumcidat atque<br />
amputet, tamen illud tenebo, si, quae ceteris in<br />
artibus atque studiis sita sunt, orator ignoret<br />
tantumque ea teneat, quae sint in<br />
disceptationibus atque usu forensi, tamen his de<br />
rebus ipsis si sit ei dicendum, cum cognoverit ab<br />
eis, qui tenent, quae sint in quaque re, multo<br />
oratorem melius quam ipsos illos, quorum eae<br />
sint artes, esse dicturum. [66] Ita si de re militari<br />
dicendum huic erit Sulpicio, quaeret a C. Mario<br />
adfini nostro et, cum acceperit, ita pronuntiabit,<br />
ut ipsi C. Mario paene hic melius quam ipse illa<br />
scire videatur; sin de iure civili, tecum<br />
<strong>com</strong>municabit, te hominem prudentissimum et<br />
peritissimum in eis ipsis rebus, quas abs te<br />
didicerit, dicendi arte superabit. [67] Sin quae res<br />
inciderit, in qua de natura, de vitiis hominum, de<br />
para el que las profesa, pero si quiere poseerlas con<br />
elegancia, tiene que acudir a la facultad oratoria; y<br />
aunque conste que Filon, el arquitecto que hizo el<br />
arsenal de Atenas, dio en términos muy elegantes<br />
cuenta al pueblo de su obra, no hemos de creer que<br />
lo hizo por arte de arquitecto y no de orador. Y si<br />
nuestro Marco Antonio tuviera que defender a<br />
Hermodoro, ¿no hablaría con artificio y gala, de la<br />
construcción naval? Y nuestro médico y amigo<br />
Asclepiades hablaba mejor que los demás médicos,<br />
no por su saber en medicina, sino por su<br />
elocuencia. Por eso es muy probable, aunque no<br />
del todo verdadero, lo que solía decir Sócrates: que<br />
todos son elocuentes en lo que saben bien.<br />
Y aun es más verdadero que nadie puede hablar<br />
bien de lo que no sabe, y que aunque lo sepa, si<br />
ignora el arte de construir y embellecer el discurso,<br />
no podrá explicar lo mismo que tiene bien<br />
conocido.<br />
»Por tanto, si alguno quiere definir y abrazar la<br />
facultad propia del orador, aquel será, en mi<br />
opinión, digno de tan grave nombre que sepa<br />
desarrollar cualquier asunto que se presente,<br />
con prudencia, orden, elegancia, memoria y cierta<br />
dignidad de acción. Y si a alguno te parece<br />
excesivo el decir yo: sobre cualquier materia, bien<br />
puede cortar y disminuir lo que bien le pareciere;<br />
pero siempre sostendré que, aunque el orador<br />
ignore lo que es propio de otras artes y ciencias, y<br />
se haya ejercitado sólo en las disputas forenses,<br />
cuando ocurra hablar de cosas para él<br />
desconocidas, debe acudir a los que poseen su<br />
conocimiento, y podrá hablar de ellas mucho<br />
mejor que los mismos que las profesan. Por<br />
ejemplo, si Sulpicio tuviese que hablar de arte<br />
militar acudiría a Cayo Mario nuestro pariente, y<br />
así que se hubiese enterado hablaría de tal<br />
manera, que el mismo Mario casi le tendría por<br />
superior a él. Si tratara del derecho civil,<br />
consultaría contigo, oh Escévola, y a ti, hombre<br />
prudentísimo y peritísimo, te vencería por su<br />
elocuencia con la misma doctrina que sin ti no<br />
hubiera aprendido. Y si ocurre tratar algo de la<br />
naturaleza, de los vicios y pasiones de los<br />
14