Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
dolent evolasse; sed etiam superioribus invidetur<br />
saepe vehementer et eo magis, si intolerantius se<br />
iactant et aequabilitatem <strong>com</strong>munis iuris<br />
praestantia dignitatis aut fortunae suae transeunt;<br />
quae si inflammanda sunt, maxime dicendum est<br />
non esse virtute parata, deinde etiam vitiis atque<br />
peccatis, tum, si erunt honestiora atque graviora,<br />
tamen non esse tanta illa merita, quantam<br />
insolentiam hominis quantumque fastidium;<br />
[210] ad sedandum autem, magno illa labore,<br />
magnis periculis esse parta nec ad suum<br />
<strong>com</strong>modum, sed ad aliorum esse conlata;<br />
eumque, si quam gloriam peperisse videatur,<br />
tamen etsi ea non sit iniqua merces periculi,<br />
tamen ea non delectari totamque abicere atque<br />
deponere; omninoque perficiendum est, quoniam<br />
plerique sunt invidi maximeque hoc est<br />
<strong>com</strong>mune vitium et perpetuum, invidetur autem<br />
praestanti florentique fortunae, ut haec opinio<br />
minuatur et illa excellens opinione fortuna cum<br />
laboribus et miseriis permixta [esse] videatur.<br />
[211] Iam misericordia movetur, si is, qui audit,<br />
adduci potest ut illa, quae de altero deplorentur,<br />
ad suas res revocet, quas aut tulerit acerbas aut<br />
timeat, ut intuens alium crebro ad se ipsum<br />
revertatur; et cum singuli casus humanarum<br />
miseriarum graviter accipiuntur, si dicuntur<br />
dolenter, tum adflicta et prostrata virtus maxime<br />
luctuosa est. Et ut illa altera pars orationis, quae<br />
probitatis <strong>com</strong>mendatione boni viri debet<br />
speciem tueri, lenis, ut saepe iam dixi, atque<br />
summissa, sic haec, quae suscipitur ab oratore ad<br />
<strong>com</strong>mutandos animos atque omni ratione<br />
flectendos, intenta ac vehemens esse debet.<br />
[LIII] [212] Sed est quaedam in his duobus<br />
generibus, quorum alterum lene, alterum<br />
vehemens esse volumus, difficilis ad<br />
distinguendum similitudo; nam et ex illa lenitate,<br />
qua conciliamur eis, qui audiunt, ad hanc vim<br />
acerrimam, qua eosdem excitamus, influat<br />
oportet aliquid, et ex hac vi non numquam animi<br />
aliquid inflandum est illi lenitati; neque est ulla<br />
temperatior oratio quam illa, in qua asperitas<br />
contentionis oratoris ipsius humanitate conditur,<br />
remissio autem lenitatis quadam gravitate et<br />
contentione firmatur. [213] In utroque autem<br />
107<br />
elevado; pero todavía envidian más a los<br />
superiores, sobre todo cuando éstos muestran<br />
arrogancia y quieren sobreponerse a la ley <strong>com</strong>ún,<br />
prevalidos de su dignidad y fortuna.<br />
Si hubiere que excitar la envidia contra alguno de<br />
estos, diremos que no debió tal posesión a su<br />
virtud, sino a sus vicios y pecados; o si sus<br />
costumbres hubiesen sido honestas o irreprensibles,<br />
diremos que no son bastantes tales meritos para<br />
contrapesar su insolencia y engreimiento. Para<br />
sosegar esta pasión se dirá, por el contrario, que el<br />
acusado debe su fortuna a su propio mérito, y se<br />
encarecerán los grandes peligros a que se ha<br />
expuesto, no por su interés propio, sino por el bien<br />
de los demás, y que si alguna gloria ha alcanzado<br />
<strong>com</strong>o premio no injusto, sin embargo no se<br />
envanece con ella y la renuncia y depone toda.<br />
Y <strong>com</strong>o la mayor parte de los hombres son<br />
envidiosos, y ésta es un vicio tan <strong>com</strong>ún y vulgar o<br />
inseparable de la próspera fortuna, ha de<br />
procurarse por todos medios que esta opinión se<br />
disminuya, y que mezclados con la fortuna resalten<br />
los trabajos y miserias que son su obligado<br />
a<strong>com</strong>pañamiento. Muévese el oyente a <strong>com</strong>pasión<br />
cuando ve alguna semejanza entre las calamidades<br />
ajenas y las que él ha padecido o teme, y<br />
contemplando a los demás, reflexiona con<br />
frecuencia sobre sí mismo. Si cualquiera desgracia<br />
nos conmueve cuando se nos refiere en tono<br />
lastimoso, ¿cuánto más no ha de conmovernos el<br />
espectáculo de la virtud afligida y postrada? Y así<br />
<strong>com</strong>o la parte del discurso en que el orador quiere<br />
en<strong>com</strong>endarse a la benevolencia de los oyentes, ha<br />
de ser tratada en suave y apacible estilo, así la<br />
parte en que se trata de mover los afectos y<br />
doblegar los ánimos ha de ser vehemente y<br />
arrebatada.<br />
»Hay cierta semejanza difícil de distinguir entre<br />
estos dos géneros, al primero de los cuales<br />
llamamos reposado, y al segundo vehemente.<br />
Porque conviene pasar de la serenidad y reposo<br />
con que procuramos granjearnos la voluntad de los<br />
oyentes, a la vehemencia y arrebato con que<br />
excitamos sus afectos, y de esta vehemencia ha de<br />
<strong>com</strong>unicarse algo también a aquella suavidad y<br />
templanza siendo el mejor discurso aquel en que<br />
la aspereza de la contienda está templada por la<br />
cortesía del orador, y robustecida por cierto vigor y<br />
fortaleza.