You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
sententia politissimus, aliique horum similes<br />
exstiterunt. Quae si volemus usque ad hoc<br />
tempus persequi, intellegemus, ut hodie etiam<br />
Alabandensem illum Meneclem et eius fratrem<br />
Hieroclem, quos ego audivi, tota imitetur Asia,<br />
sic semper fuisse aliquem, cuius se similis<br />
plerique esse vellent. [96] Hanc igitur<br />
similitudinem qui imitatione adsequi volet, cum<br />
exercitationibus crebris atque magnis tum<br />
scribendo maxime persequatur; quod si haec<br />
noster Sulpicius faceret, multo eius oratio esset<br />
pressior; in qua nunc interdum, ut in herbis<br />
rustici solent dicere in summa ubertate, inest<br />
luxuries quaedam, quae stilo depascenda est."<br />
[97] Hic Sulpicius "me quidem" inquit "recte<br />
mones, idque mihi gratum est; sed ne te quidem,<br />
Antoni, multum scriptitasse arbitror." Tum ille<br />
"quasi vero" inquit "non ea praecipiam aliis, quae<br />
mihi ipsi desint: sed tamen ne tabulas quidem<br />
conficere existimor: verum et in hoc ex re<br />
familiari mea et in illo ex eo, quod dico,<br />
quantulum id cumque est, quid faciam iudicari<br />
potest. [98] Atque esse tamen multos videmus,<br />
qui neminem imitentur et suapte natura, quod<br />
velint, sine cuiusquam similitudine consequantur;<br />
quod et in vobis animadverti recte potest, Caesar<br />
et Cotta; quorum alter inusitatum nostris quidem<br />
oratoribus leporem quendam et salem, alter<br />
acutissimum et subtilissimum dicendi genus est<br />
consecutus; neque vero vester aequalis C. Curio,<br />
patre mea sententia vel eloquentissimo<br />
temporibus illis, quemquam mihi magno opere<br />
videtur imitari; qui tamen verborum gravitate et<br />
elegantia et copia suam quandam expressit quasi<br />
formam figuramque dicendi; quod ego maxime<br />
iudicare potui in ea causa, quam ille contra me<br />
apud centumviros pro fratribus Cossis dixit; in<br />
qua nihil illi defuit, quod non modo copiosus, sed<br />
etiam sapiens orator habere deberet.<br />
[XXIV] [99] Verum ut aliquando ad causas<br />
deducamus illum, quem constituimus, et eas<br />
quidem, in quibus plusculum negoti est,<br />
iudiciorum atque litium - riserit aliquis fortasse<br />
hoc praeceptum; est enim non tam acutum quam<br />
necessarium magisque monitoris non fatui quam<br />
eruditi magistri - hoc ei primum praecipiemus,<br />
quascumque causas erit tractaturus, ut eas<br />
diligenter penitusque cognoscat. [100] Hoc in<br />
ludo non praecipitur; faciles enim causae ad<br />
ellos y tuvo muchos imitadores; y si quisiéramos<br />
prolongar es la reseña hasta nuestro tiempo,<br />
hallaríamos a Menecles Alabandense y a su<br />
hermano Hiérocles, a quien, según he oído, imita<br />
ahora toda el Asia, porque siempre hay alguno a<br />
quien los demás quieren parecerse.<br />
»El que quiera con la imitación alcanzar tal<br />
excelencia, debe ejercitarse continuamente en<br />
hablar y en escribir, y a buen seguro que si<br />
nuestro Sulpicio lo hiciera, sería mucho más sobrio<br />
su estilo, en el cual (<strong>com</strong>o de las hierbas dicen los<br />
rústicos) suele notarse, en medio de una gran<br />
riqueza, cierto lujo excesivo que convendría<br />
enmendar.»<br />
Entonces dijo Sulpicio: «Razón tienes en<br />
advertírmelo, mucho te lo agradezco, aunque<br />
tampoco creo, Antonio, que tú bayas escrito<br />
mucho.»<br />
Replicó Antonio: «¡Como si no pudiera yo<br />
aconsejar a otros lo que yo mismo no hago! Dicen<br />
que escribo tan poco, que dicen que ni aun llevo<br />
mis cuentas; pero te probará lo contrario el estado<br />
de mi hacienda y el estilo de mis discursos, por<br />
poco que valgan. Veo que hay muchos que a nadie<br />
imitan, y por su propio ingenio hablan <strong>com</strong>o<br />
quieren, sin parecerse a nadie, lo cual puede<br />
advertirse en vosotros, César y Cola, de los cuales,<br />
el uno tiene una sal y gracia desconocida de<br />
nuestros oradores, y el otro un género de decir<br />
agudo y sutil. Ni Curio, que es casi de nuestro<br />
mismo tiempo, parece que se propuso imitar a<br />
nadie (aunque su padre fue, a mi parecer, el más<br />
elocuente de su tiempo, si no en lo grave de las<br />
palabras, en la elegancia y riqueza) puede decirse<br />
que se forjó un estilo y manera propios, lo cual<br />
pude juzgar en la causa que defendió contra mí<br />
ante los Centunviros en defensa de los hermanos<br />
Cosos, en la cual nada se echó de menos de cuanto<br />
puede exigirse a un fecundo y sabio orador.<br />
»Pero traigamos ya al hecho de la causa al orador a<br />
quien instruímos, y fijémonos sobre todo en los<br />
juicios y pleitos que tienen más dificultad. Quizá<br />
se burle alguno del precepto que voy a dar, pues no<br />
es tan agudo <strong>com</strong>o necesario, y parece más propio<br />
de un prudente consejero que de un erudito<br />
maestro. Lo primero que le re<strong>com</strong>iendo es que<br />
estudie bien la causa que va a defender. Estos<br />
preceptos no se dan bien en las escuelas, porque<br />
las causas que se proponen a los muchachos son<br />
81