Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
[343] Virtus autem, quae est per se ipsa<br />
laudabilis et sine qua nihil laudari potest, tamen<br />
habet pluris partis, quarum alia est alia ad<br />
laudationem aptior; sunt enim aliae virtutes, quae<br />
videntur in moribus hominum et quadam<br />
<strong>com</strong>itate ac beneficentia positae; aliae, quae in<br />
ingeni aliqua facultate aut animi magnitudine ac<br />
robore; nam clementia, iustitia, benignitas, fides,<br />
fortitudo in periculis <strong>com</strong>munibus iucunda est<br />
auditu in laudationibus; [344] omnes enim hae<br />
virtutes non tam ipsis, qui eas habent, quam<br />
generi hominum fructuosae putantur. Sapientia et<br />
magnitudo animi, qua omnes res humanae tenues<br />
ac pro nihilo putantur, et in excogitando vis<br />
quaedam ingeni et ipsa eloquentia admirationis<br />
habet non minus, iucunditatis minus: ipsos enim<br />
magis videntur, quos laudamus, quam illos, apud<br />
quos laudamus, ornare ac tueri. Sed tamen in<br />
laudando iungenda sunt etiam haec genera<br />
virtutum; ferunt enim aures hominum cum illa,<br />
quae iucunda et grata, tum etiam illa, quae<br />
mirabilia sunt in virtute, laudari.<br />
[LXXXV] [345] Et quoniam singularum<br />
virtutum sunt certa quaedam officia ac munera et<br />
sua cuique virtuti laus propria debetur, erit<br />
explicandum in laude iustitiae, quid cum fide,<br />
quid cum aequabilitate, quid cum eius modi<br />
aliquo officio is, qui laudabitur, fecerit; itemque<br />
in ceteris res gestae ad cuiusque virtutis genus et<br />
vim et nomen ac<strong>com</strong>modabuntur. [346]<br />
Gratissima autem laus eorum factorum habetur,<br />
quae suscepta videntur a viris fortibus sine<br />
emolumento ac praemio; quae vero etiam cum<br />
labore ac periculo ipsorum, haec habent<br />
uberrimam copiam ad laudandum, quod et dici<br />
ornatissime possunt et audiri facillime; ea enim<br />
denique virtus esse videtur praestantis viri, quae<br />
est fructuosa aliis, ipsi aut laboriosa aut<br />
periculosa aut certe gratuita. Magna etiam illa<br />
Laus et admirabilis videri solet tulisse casus<br />
sapienter adversos, non fractum esse fortuna,<br />
retinuisse in rebus asperis dignitatem; [347]<br />
neque tamen illa non ornant, habiti honores,<br />
decreta virtutis praemia, res gestae iudiciis<br />
hominum <strong>com</strong>probatae; in quibus etiam<br />
felicitatem ipsam deorum immortalium iudicio<br />
tribui laudationis est. Sumendae autem res erunt<br />
aut magnitudine praestabiles aut novitate primae<br />
aut genere ipso singulares; neque enim parvae<br />
138<br />
a<strong>com</strong>odadas que otras para el elogio. Hay virtudes<br />
que parecen consistir en cierto agrado y<br />
benevolencia natural o adquirida con el trato de los<br />
hombres; otras, que se derivan del vigor y grandeza<br />
de alma o de alguna de las más nobles facultades<br />
del espíritu. Por eso la clemencia, la justicia, la<br />
benignidad, la fe, la fortaleza en los peligros<br />
<strong>com</strong>unes, son virtudes que con gusto oímos<br />
celebrar <strong>com</strong>o útiles, no sólo a los que las poseen,<br />
sino a todo el género humano. Por el contrario, la<br />
sabiduría y grandeza del alma que estima en poco<br />
todas las cosas humanas, y la fuerza inventiva del<br />
ingenio, y la misma elocuencia, infunden no<br />
menor admiración, pero sí menos agrado, porque<br />
parece que más bien honramos y queremos<br />
captarnos la benevolencia del personaje elogiado<br />
que de los que oyen el elogio. Tampoco puede<br />
prescindirse de este género de virtudes, ya que los<br />
oídos de los hombres toleran que se ensalce en la<br />
virtud no sólo lo agradable sino también lo<br />
maravilloso.<br />
»Me he extendido algo más de lo que debía sobre<br />
este genero, no tanto por la utilidad forense, que es<br />
la que voy persiguiendo en todo este tratado, sino<br />
para que vierais que si los elogios entran en la<br />
jurisdicción del orador, lo cual nadie niega, es<br />
necesario al orador el conocimiento de todas las<br />
virtudes, y sin él el elogio sería imposible. En<br />
cuanto a los preceptos para vituperar, claro es que<br />
han de tomarse de los vicios contrarios, y también<br />
lo es que, así <strong>com</strong>o no puede elogiarse con<br />
propiedad y abundancia a un hombre de bien sin<br />
el conocimiento de las virtudes, tampoco es<br />
posible reprender y vituperar con bastante acritud<br />
y vehemencia a un malvado sin el conocimiento<br />
de los vicios. De estos lugares <strong>com</strong>unes de<br />
alabanza y vituperio se hace bastante uso en todo<br />
género de causas. Ya sabéis lo que pienso sobre la<br />
invención y disposición. Añadiré algo acerca de la<br />
memoria, para hacer más leve el trabajo de Craso,<br />
y no dejarle nada de que discurrir sino lo<br />
perteneciente al estilo y ornato del discurso.