08.05.2013 Views

DIÁLOGOS DEL ORADOR - GutenScape.com

DIÁLOGOS DEL ORADOR - GutenScape.com

DIÁLOGOS DEL ORADOR - GutenScape.com

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />

necessitas cogit, quod non habeas, aliunde<br />

sumere; sed in suorum verborum maxima copia<br />

tamen homines aliena multo magis, si sunt<br />

ratione translata, delectant. [160] Id accidere<br />

credo, vel quod ingeni specimen est quoddam<br />

transilire ante pedes posita et alia longe repetita<br />

sumere; vel quod is, qui audit, alio ducitur<br />

cogitatione neque tamen aberrat, quae maxima<br />

est delectatio; vel quod in singulis verbis res ac<br />

totum simile conficitur; vel quod omnis<br />

translatio, quae quidem sumpta ratione est, ad<br />

sensus ipsos admovetur, maxime oculorum, qui<br />

est sensus acerrimus. [161] Nam et odor<br />

urbanitatis et mollitudo humanitatis et murmur<br />

maris et dulcitudo orationis sunt ducta a ceteris<br />

sensibus; illa vero oculorum multo acriora,<br />

quae paene ponunt in conspectu animi, quae<br />

cernere et videre non possumus. Nihil est enim<br />

in rerum natura, cuius nos non in aliis rebus<br />

possimus uti vocabulo et nomine. Vnde enim<br />

simile duci potest, potest autem ex omnibus,<br />

indidem verbum unum, quod similitudinem<br />

continet, translatum lumen adferet orationi.<br />

[162] Quo in genere primum est fugienda<br />

dissimilitudo: "caeli ingentes fornices";<br />

quamvis sphaeram in scaenam, ut dicitur,<br />

attulerit Ennius, tamen in sphaera fornicis<br />

similitudo inesse non potest. Vive, Vlixes; dum<br />

licet: oculis postremum lumen radiatum rape!<br />

Non dixit "pete" non "cape," - haberet enim<br />

moram sperantis diutius esse victurum - sed<br />

"rape": est hoc verbum ad id aptatum, quod<br />

ante dixerat, "dum licet."<br />

[XLI] [163] Deinde videndum est ne longe<br />

simile sit ductum: "Syrtim" patrimoni,<br />

"scopulum" libentius dixerim; "Charybdim"<br />

bonorum, "voraginem" potius; facilius enim ad<br />

ea, quae visa, quam ad illa, quae audita sunt,<br />

mentis oculi feruntur; et quoniam haec vel<br />

summa laus est in verbis transferendis, ut<br />

sensum feriat id, quod translatum sit, fugienda<br />

est omnis turpitudo earum rerum, ad quas<br />

eorum animos, qui audient, trahet similitudo.<br />

[164] Nolo dici morte Africani "castratam" esse<br />

rem publicam, nolo "stercus curiae" dici<br />

Glauciam; quamvis sit simile, tamen est in<br />

utroque deformis cogitatio similitudinis; nolo<br />

esse aut maius, quam res postulet: "tempestas<br />

181<br />

otra parte lo que no se tiene; pero por grande que<br />

sea la abundancia de palabras propias, siempre<br />

agradan más las ajenas, si la traslación está hecha<br />

con arte. Creo que esto sucede o porque es una<br />

prueba de ingenio el saltar por encima de los<br />

obstáculos y traer cosas de lejos, o porque el oyente<br />

muda de puntos de vista, sin apartarse, no obstante,<br />

del principal asunto, o porque vemos al mismo<br />

tiempo el asunto y lo que a él se parece, o porque<br />

toda traslación que está racionalmente hecha se<br />

dirige a los sentidos, y especialmente al de la vista,<br />

que es el más agudo de todos. El perfume de la<br />

urbanidad, la delicada cortesía, el mu mullo del<br />

mar, la dulzura del discurso, son <strong>com</strong>paraciones<br />

tomadas de los demás sentidos; pero las de los ojos<br />

son mucho más vivas, y ponen casi en presencia del<br />

ánimo lo que no podemos ver con los ojos. No hay<br />

en la naturaleza cosa alguna de cuyo nombre no<br />

podamos servirnos para expresar cosas diferentes.<br />

De donde quiera que se tomen similitudes (y se<br />

pueden hallar casi en todo), puede sacarse también<br />

la metáfora, que por el símil que contiene, da luz y<br />

esplendor a todo el discurso.<br />

»Lo primero que debe evitarse en este, género es la<br />

falta de exactitud en la <strong>com</strong>paración, vg.: «grandes<br />

arcos del cielo;» y por más que Ennio, según<br />

cuentan, llevara una esfera a la escena, nunca podría<br />

encontrarse semejanza entre una esfera y un arco.<br />

«Vive mientras puedes, oh Ulises: arrebata con los<br />

ojos este último rayo de luz.» No dijo toma ni<br />

recibe, porque eso indicaría más esperanzas de<br />

vivir largo tiempo que las que podía tener Ulises,<br />

sino que dijo: arrebata, lo cual conviene mejor con<br />

lo que antes había dicho: mientras puedes.<br />

»El símil tampoco ha de estar traído de lejos. Yo<br />

diría mejor el escollo, que no la sirte del patrimonio;<br />

mejor el abismo que la Caribdis de los bienes,<br />

porque más fácilmente se inclinan los ojos del<br />

entendimiento a lo que se ha visto que a lo que se ha<br />

oído.<br />

»Y aunque es gran mérito de la traslación el que<br />

hiera los sentidos, ha de evitarse, sin embargo, toda<br />

torpeza en las ideas. No quiero que se diga que con<br />

la muerte de Escipion el Africano quedó castrada la<br />

república; no quiero que se llame a Glaucias el<br />

estiércol de la curia, porque aunque la<br />

<strong>com</strong>paración no sea inexacta, la idea que sugiere<br />

nada tiene de limpia. No quiero tampoco que la<br />

<strong>com</strong>paración sea mayor que lo que pide el asunto,

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!