Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
nostras et actionis suavitatem quid est<br />
vicissitudine et varietate et <strong>com</strong>mutatione<br />
aptius? Itaque idem Gracchus, quod potes<br />
audire, Catule, ex Licinio cliente tuo, litterato<br />
homine, quem servum sibi ille habuit ad<br />
manum, cum eburneola solitus est habere<br />
fistula qui staret occulte post ipsum, cum<br />
contionaretur, peritum hominem, qui inflaret<br />
celeriter eum sonum, quo illum aut remissum<br />
excitaret aut a contentione revocaret." "Audivi<br />
me hercule," inquit Catulus "et saepe sum<br />
admiratus hominis cum diligentiam tum etiam<br />
doctrinam et scientiam." [226] "Ego vero,"<br />
inquit Crassus "ac doleo quidem illos viros in<br />
eam fraudem in re publica esse delapsos;<br />
quamquam ea tela texitur et ea in civitate ratio<br />
vivendi posteritati ostenditur, ut eorum civium,<br />
quos nostri patres non tulerunt, iam similis<br />
habere cupiamus." "Mitte, obsecro," inquit<br />
"Crasse," Iulius "sermonem istum et te ad<br />
Gracchi fistulam refer; cuius ego nondum plane<br />
rationem intellego."<br />
[LXI] [227] "In omni voce" inquit Crassus "est<br />
quiddam medium, sed suum cuique voci: hinc<br />
gradatim ascendere vocem [utile] et suave est<br />
(nam a principio clamare agreste quiddam est),<br />
et idem illud ad firmandam est vocem salutare;<br />
deinde est quiddam contentionis extremum,<br />
quod tamen interius est, quam acutissimus<br />
clamor, quo te fistula progredi non sinet, et iam<br />
ab ipsa contentione revocabit: est item contra<br />
quiddam in remissione gravissimum quoque<br />
tamquam sonorum gradibus descenditur. Haec<br />
varietas et hic per omnis sonos vocis cursus et<br />
se tuebitur et actioni adferet suavitatem. Sed<br />
fistulatorem domi relinquetis, sensum huius<br />
consuetudinis vobiscum ad forum deferetis.<br />
[228] Edidi, quae potui, non ut volui, sed ut me<br />
temporis angustiae coegerunt; scitum est enim<br />
causam conferre in tempus, cum adferre plura,<br />
si cupias, non queas." "Tu vero" inquit Catulus<br />
"conlegisti omnia, quantum ego possum<br />
iudicare, ita divinitus, ut non a Graecis<br />
sumpsisse, sed eos ipsos haec docere posse<br />
videare; me quidem istius sermonis participem<br />
factum esse gaudeo; ac vellem ut meus gener,<br />
sodalis tuus, Hortensius, adfuisset; quem<br />
quidem ego confido omnibus istis laudibus,<br />
quas tu oratione <strong>com</strong>plexus es, excellentem<br />
197<br />
sí, cuando hablaba, un músico diestro que con una<br />
flauta de marfil le daba rápidamente el tono,<br />
haciéndole pasar de lo más sumiso a lo más<br />
remontado, o al contrario.<br />
-Sí que lo he oído contar, dijo Cátulo, y he<br />
admirado muchas veces así el estudio de este<br />
hombre <strong>com</strong>o su doctrina y ciencia.<br />
-Mucho me duelo, continuó Craso, de que tan<br />
esclarecidos varones cayesen en aquella traición<br />
contra la república, aunque tal tela se va tejiendo, y<br />
tal modo de vivir se va entrando en nuestra ciudad,<br />
que ya quisiéramos tener ciudadanos semejantes a<br />
los que no pudieron sufrir nuestros padres.<br />
-Ruégote, Craso, replicó Julio, que dejes esa<br />
conversación, y vuelvas a la flauta de Graco, cuyo<br />
uso todavía no <strong>com</strong>prendo bien.<br />
-En toda voz, dijo Craso, hay un medio propio de<br />
ella: el ir desde él subiendo la voz gradualmente,<br />
es útil y agradable. Gritar desde el principio tiene<br />
algo de rústico: levantar la voz poco a poco, es<br />
muy conveniente. Hay también un extremo cercano<br />
a los clamores agudos, al cual la flauta no te<br />
dejará llegar, antes te apartará de él, si a él te<br />
acercas. Hay, por el contrario, sonidos muy bajos, a<br />
los cuales tampoco ha de descenderse sino<br />
gradualmente. Esta variedad y este tránsito de un<br />
sonido a otro hará mucha gracia a la acción. Pero al<br />
flautista podéis dejarle en casa, y llevar con vosotros<br />
y al foro tan sólo la razón de esta costumbre. He<br />
dicho lo que he podido, no <strong>com</strong>o he querido, sino<br />
<strong>com</strong>o la estrechez del tiempo me lo permitía. Ya<br />
sabéis que es costumbre echar la culpa al tiempo,<br />
cuando no se puede decir más aunque se quiera.<br />
-Mas yo creo, dijo Cátulo (en cuanto puedo juzgar),<br />
que has recogido todos los preceptos tan<br />
admirablemente, que no parece que los has<br />
aprendido de los Griegos, sino que se los puedes<br />
enseñar. Mucho me huelgo de haber participado de<br />
esta conversación, y siento que no haya estado<br />
presente mi yerno y amigo tuyo Hortensio, de quien<br />
espero que llegará a reunir todos los méritos que en<br />
tu discurso has enumerado.<br />
-¿Dices que llegará a ser un gran orador? replicó