You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
tribunicia potestas [esset] constituta; illam<br />
Norbani seditionem ex luctu civium et ex<br />
Caepionis odio, qui exercitum amiserat, neque<br />
reprimi potuisse et iure esse conflatam? [125]<br />
Potuit hic locus tam anceps, tam inauditus, tam<br />
lubricus, tam novus sine quadam incredibili vi ac<br />
facultate dicendi tractari? Quid ego de Cn. Manli,<br />
quid de Q. Regis <strong>com</strong>miseratione dicam? Quid<br />
de aliis innumerabilibus? In quibus hoc non<br />
maxime enituit quod tibi omnes dant, acumen<br />
quoddam singulare, sed haec ipsa, quae nunc ad<br />
me delegare vis, ea semper in te eximia et<br />
praestantia fuerunt."<br />
[XXIX] [126] Tum Catulus "ego vero" inquit "in<br />
vobis hoc maxime admirari soleo, quod, cum<br />
inter vos in dicendo dissimillimi sitis, ita tamen<br />
uterque vestrum dicat, ut ei nihil neque a natura<br />
denegatum neque a doctrina non delatum esse<br />
videatur; qua re, Crasse, neque tu tua suavitate<br />
nos privabis, ut, si quid ab Antonio aut<br />
praetermissum aut relictum sit, non explices;<br />
neque te, Antoni, si quid non dixeris,<br />
existimabimus non potuisse potius quam a<br />
Crasso dici maluisse." [127] Hic Crassus "quin<br />
tu," inquit "Antoni, omittis ista, quae proposuisti,<br />
quae nemo horum desiderat: quibus ex locis ea,<br />
quae dicenda sunt in causis, reperiantur; quae<br />
quamquam a te novo quodam modo praeclareque<br />
dicuntur, sunt tamen et re faciliora et praeceptis<br />
pervagata; illa deprome nobis unde adferas, quae<br />
saepissime tractas semperque divinitus."<br />
[128] "Depromam equidem," inquit "et quo<br />
facilius id a te exigam, quod peto, nihil tibi a me<br />
postulanti recusabo. Meae totius rationis in<br />
dicendo et istius ipsius facultatis, quam modo<br />
Crassus in caelum verbis extulit, tres sunt res, ut<br />
ante dixi: una conciliandorum hominum, altera<br />
docendorum, tertia concitandorum. [129] Harum<br />
trium partium prima lenitatem orationis, secunda<br />
acumen, tertia vim desiderat; nam hoc necesse<br />
est, ut is, qui nobis causam adiudicaturus sit, aut<br />
inclinatione voluntatis propendeat in nos aut<br />
defensionis argumentis adducatur aut animi<br />
permotione cogatur. Sed quoniam illa pars, in<br />
qua rerum ipsarum explicatio ac defensio posita<br />
est, videtur omnem huius generis quasi<br />
doctrinam continere, de ea primum loquemur et<br />
Cepion que había perdido su ejército, era justa y no<br />
había podido reprimirse? ¿Cómo pudo tratarse un<br />
argumento tan difícil, tan inaudito, resbaladizo y<br />
nuevo, sino con una increíble vehemencia y<br />
habilidad en el decir? ¿Y qué diré de la<br />
conmiseración que logró excitar a favor de Cneo<br />
Manlio y de Quinto Rex y de otros innumerables,<br />
en cuyas causas no sólo brilló la singular agudeza<br />
de ingenio que te conceden todos, sino las mismas<br />
cualidades que ahora tan liberalmente me otorgas?»<br />
Entonces dijo Cátulo: «Lo que yo más suelo<br />
admirar en vosotros, es que siendo tan<br />
desemejantes en el modo de decir las cosas,<br />
habláis de tal manera que parece que ni la<br />
naturaleza ni el arte os han negado nada. Por lo<br />
cual, oh Craso, no nos prives de tu agradable<br />
conversación, y si algo olvida o deja de decir<br />
Antonio, explícanoslo tú, aunque jamás<br />
atribuiremos, Antonio, tu silencio a que no<br />
hubieras podido decirlo tan bien <strong>com</strong>o Craso, sino<br />
a que has querido dejárselo a él.»<br />
Entonces dijo Craso: «¿Por qué, Antonio, no omites<br />
eso que ibas a decir y que nadie de los presentes<br />
necesita, es decir, las fuentes o lugares de donde<br />
pueden sacarse los argumentos? Pues aunque tú<br />
sabrías tratarlo de un modo nuevo y excelente, al<br />
cabo es cosa fácil, y son ya muy conocidos esos<br />
preceptos. Dinos más bien los recursos oratorios<br />
que sueles emplear, y siempre con mucho acierto.<br />
-Sí que lo haré, dijo Antonio, para conseguir de tí<br />
más fácilmente lo que deseo, no negándote yo<br />
nada. Tres son las razones en que todos mis<br />
discursos, y aun la misma facultad de hablar que<br />
Craso ensalzaba tanto, se fundan: la primera<br />
conciliar los ánimos; la segunda instruirlos, y la<br />
tercera moverlos: para lo primero se requiere cierta<br />
suavidad de dicción; para lo segundo agudeza, y<br />
para lo tercero fuerza. Porque es necesario que el<br />
que haya de sentenciar nuestra causa se incline a<br />
nosotros, o por natural propensión, o por los<br />
argumentos que presentemos, o por moción de<br />
afectos. Pero <strong>com</strong>o esta doctrina parece que está<br />
contenida casi entera en la parte del discurso que<br />
encierra la explicación y defensa de los hechos, de<br />
esta hablaré primero, aunque poco, porque muy<br />
87