Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
[XLV] [188] Haec sunt illa, quae me ludens<br />
Crassus modo flagitabat, cum a me divinitus<br />
tractari solere diceret et in causa M'. Aquili<br />
Gaique Norbani non nullisque aliis quasi<br />
praeclare acta laudaret, quae me hercule ego,<br />
Crasse, cum a te tractantur in causis, horrere<br />
soleo: tanta vis animi, tantus impetus, tantus<br />
dolor oculis, vultu, gestu, digito denique isto tuo<br />
significari solet; tantum est flumen<br />
gravissimorum optimorumque verborum, tam<br />
integrae sententiae, tum verae, tam novae, tam<br />
sine pigmentis fucoque puerili, ut mihi non<br />
solum tu incendere iudicem, sed ipse ardere<br />
videaris. [189] Neque fieri potest ut doleat is, qui<br />
audit, ut oderit, ut invideat, ut pertimescat<br />
aliquid, ut ad fletum misericordiamque<br />
deducatur, nisi omnes illi motus, quos orator<br />
adhibere volet iudici, in ipso oratore impressi<br />
esse atque inusti videbuntur. Quod si fictus aliqui<br />
dolor suscipiendus esset et si in eius modi genere<br />
orationis nihil esset nisi falsum atque imitatione<br />
simulatum, maior ars aliqua forsitan esset<br />
requirenda: nunc ego, quid tibi, Crasse, quid<br />
ceteris accidat, nescio; de me autem causa nulla<br />
est cur apud homines prudentissimos atque<br />
amicissimos mentiar: non me hercule umquam<br />
apud iudices [aut] dolorem aut misericordiam aut<br />
invidiam aut odium dicendo excitare volui quin<br />
ipse in <strong>com</strong>movendis iudicibus eis ipsis sensibus,<br />
ad quos illos adducere vellem, permoverer; [190]<br />
neque est enim facile perficere ut irascatur ei, cui<br />
tu velis, iudex, si tu ipse id lente ferre videare;<br />
neque ut oderit eum, quem tu velis, nisi te ipsum<br />
flagrantem odio ante viderit; neque ad<br />
misericordiam adducetur, nisi tu ei signa doloris<br />
tui verbis, sententiis, voce, vultu,<br />
conlacrimatione denique ostenderis; ut enim<br />
nulla materies tam facilis ad exardescendum est,<br />
quae nisi admoto igni ignem concipere possit, sic<br />
nulla mens est tam ad <strong>com</strong>prehendendam vim<br />
oratoris parata, quae possit incendi, nisi ipse<br />
inflammatus ad eam et ardens accesserit.<br />
[XLVI] [191] Ac, ne hoc forte magnum ac<br />
mirabile esse videatur hominem totiens irasci,<br />
totiens dolere, totiens omni motu animi concitari,<br />
praesertim in rebus alienis, magna vis est earum<br />
sententiarum atque eorum locorum, quos agas<br />
tractesque dicendo, nihil ut opus sit simulatione<br />
et fallaciis; ipsa enim natura orationis eius, quae<br />
101<br />
»Estos son los recursos que antes me pedía Craso<br />
que os explicara, burlándose, sin duda, al decir que<br />
yo solía tratarlos divinamente, y trayendo por<br />
ejemplo la causa de Marco Aquilio, la de Cayo<br />
Norbano y algunas otras. Yo si que suelo<br />
admirarme del empleo que haces de estos recursos<br />
en las causas que defiendes: tanta es la fuerza de<br />
ánimo, el ímpetu, el dolor que manifiestas con los<br />
ojos, con el semblante, y hasta con los mismos<br />
dedos; tan copioso es el río de gravísimas y<br />
escogidas palabras; tan íntegras, verdaderas y<br />
nuevas las sentencias; tan sin pueriles y vanos<br />
afeites de suerte que parece no sólo que abrasas a<br />
los jueces sino que estás ardiendo tú mismo. Ni es<br />
posible que el oyente sienta dolor, ni odio, ni<br />
envidia, ni temor, ni se mueva a llanto o a<br />
misericordia, si todos estos afectos que el orador<br />
quiere excitar en el juez, no están impresos o<br />
grabados en el mismo orador. Porque si quiere<br />
fingir el dolor, y en su discurso nada se encuentra<br />
que no sea falso y afectado, tendrá que recurrir a<br />
un artificio mayor. No sé, Craso, lo que te<br />
sucederá, a tí y a los demás oradores: de mí puedo<br />
decir (y no mentiré en presencia de varones tan<br />
prudentes y tan amigos míos) que nunca he<br />
intentado excitar en los jueces el dolor, la<br />
misericordia, la envidia o el odio, sin estar yo<br />
antes conmovido de las mismas pasiones que<br />
quería excitar. Ni es fácil de conseguir que el juez<br />
se enoje, si tú mismo pareces mirar con<br />
tranquilidad el crimen, ni que aborrezca a alguno,<br />
si antes no te ve ardiendo en odio, ni que se mueva<br />
a misericordia, si antes no das muestras de tu dolor<br />
en palabras y sentencias, en la voz, en el rostro y<br />
en las lágrimas. Pues así <strong>com</strong>o no hay materia tan<br />
fácil de encender que, si no le aplicamos fuego, se<br />
encienda, así el ánimo de ningún juez no llegará a<br />
encenderse, si el orador no le <strong>com</strong>unica su fuego y<br />
le abrasa en su propia llama.<br />
Y para que no os parezca cosa extraña y<br />
maravillosa que un mismo hombre se enoje tantas<br />
veces y tantas veces se duela, y por tantos afectos<br />
se conmueva, espacialmente en negocios ajenos,<br />
advertiré que es tan grande la fuerza de los<br />
argumentos y sentencias de que se vale el orador<br />
en sus discursos, que no necesita simulación ni