Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
didicisset; neque, ea cum dicerem, me esse<br />
histrionem necesse esset, sed fortasse non<br />
stultum alieni artifici existimatorem. [84]<br />
Similiter nunc de oratore vestro impulsu<br />
loquor, summo scilicet; semper enim,<br />
quacumque de arte aut facultate quaeritur, de<br />
absoluta et perfecta quaeri solet. Qua re si iam<br />
me vultis esse oratorem, si etiam sat bonum, si<br />
bonum denique, non repugnabo; quid enim<br />
nunc sim ineptus? Ita me existimari scio: quod<br />
si ita est, summus tamen certe non sum; neque<br />
enim apud homines res est ulla difficilior neque<br />
maior neque quae plura adiumenta doctrinae<br />
desideret. [85] Ac tamen, quoniam de oratore<br />
nobis disputandum est, de summo oratore<br />
dicam necesse est; vis enim et natura rei, nisi<br />
perfecta ante oculos ponitur, qualis et quanta sit<br />
intellegi non potest. Me autem, Catule, fateor<br />
neque hodie in istis libris et cum istis<br />
hominibus vivere nec vero, id quod tu recte<br />
<strong>com</strong>meministi, ullum umquam habuisse<br />
sepositum tempus ad discendum ac tantum<br />
tribuisse doctrinae temporis, quantum mihi<br />
puerilis aetas, forenses feriae concesserint.<br />
[XXIII] [86] Ac, si quaeris, Catule, de doctrina<br />
ista quid ego sentiam, non tantum ingenioso<br />
homini et ei, qui forum, qui curiam, qui causas,<br />
qui rem publicam spectet, opus esse arbitror<br />
temporis, quantum sibi ei sumpserunt, quos<br />
discentis vita defecit: omnes enim artes aliter<br />
ab eis tractantur, qui eas ad usum transferunt,<br />
aliter ab eis, qui ipsarum artium tractatu<br />
delectati nihil in vita sunt aliud acturi. Magister<br />
hic Samnitium summa iam senectute est et<br />
cotidie <strong>com</strong>mentatur, nihil enim curat aliud: at<br />
Q. Velocius puer addidicerat, sed quod erat<br />
aptus ad illud totumque cognorat, fuit, ut est<br />
apud Lucilium, quamvis bonus ipse Samnis in<br />
ludo ac rudibus cuivis satis asper; sed plus<br />
operae foro tribuebat, amicis, rei familiari.<br />
Valerius cotidie cantabat; erat enim scaenicus:<br />
quid faceret aliud? [87] At Numerius Furius,<br />
noster familiaris, cum est <strong>com</strong>modum, cantat;<br />
est enim paterfamilias, est eques Romanus;<br />
puer didicit quod discendum fuit. Eadem ratio<br />
est harum artium maximarum; dies et noctis<br />
virum summa virtute et prudentia videbamus,<br />
philosopho cum operam daret, Q. Tuberonem;<br />
at eius avunculum vix intellegeres id agere,<br />
164<br />
me bastaba con ser no mal apreciador del artificio<br />
ajeno. De un modo semejante, estoy ahora, a ruego<br />
vuestro, hablando del orador, es decir, del orador<br />
perfecto, y siempre que se pregunta por algún arte o<br />
facultad, se habla de ella <strong>com</strong>o absoluta y perfecta.<br />
Si queréis tenerme por orador mediano o bueno, no<br />
lo repugnaré, ni soy tan necio que ignore que esa es<br />
la fama que tengo. Como quiera que sea, no soy<br />
perfecto. Ni hay entre los hombres cosa más difícil,<br />
ni mayor, ni que exija más aparato de doctrina. Pero<br />
claro es que si disputamos del orador, nos hemos de<br />
referir al orador perfecto. Porque si no se tiene a la<br />
vista la idea perfecta de la cosa, nunca se entenderá<br />
bien cuán grande es su excelencia. Confieso, Cátulo,<br />
que hoy no vivo con los filósofos ni con sus libros, y<br />
<strong>com</strong>o has advertido muy bien, nunca he tenido<br />
tiempo para aprender, ni he dedicado al estudio mas<br />
que seis años infantiles y mis vacaciones forenses.<br />
»Pero si me preguntas, oh Cátulo, lo que pienso de<br />
esta enseñanza, te diré que un hombre ingenioso<br />
ocupado en el foro, en la curia, en las causas y en la<br />
república, no necesita tanto tiempo <strong>com</strong>o el que se<br />
toman los que en aprender gastan la vida. Todas las<br />
artes son tratadas de diverso modo por los que las<br />
aplican a la práctica y por los que, absortos en el<br />
arte mismo, no hacen otra cosa en la vida. El<br />
maestro de los gladiadores Samnitas es muy<br />
anciano, y sin embargo todos los días hace ejercicios<br />
y no se cuida de más. Pero Quinto Velocio aprendió<br />
la esgrima cuando muchacho, y <strong>com</strong>o era apto para<br />
ella y la sabía muy bien, fue, <strong>com</strong>o dice Lucilio,<br />
«buen Samnita en la lid y hábil en el florete,»<br />
aunque dedicaba mucho más tiempo al foro, a los<br />
amigos y a la hacienda. Valerio cantaba todos los<br />
días, porque era cómico. ¿Qué otra cosa podía<br />
hacer? Pero Numerio Furio, nuestro amigo, canta<br />
cuando le viene bien: porque es padre de familia, es<br />
caballero romano, y aprendió de niño lo que tenía<br />
que enseñar. Lo mismo sucede con otros estudios<br />
mayores.<br />
»Día y noche veíamos a Quinto Tuberon, hombre<br />
de suma virtud y prudencia, dedicarse a la filosofía.<br />
Pero de su tío el Africano pocos sabían que se