Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
transferendi verbi late patet, quem necessitas<br />
genuit inopia coacta et angustiis, post autem<br />
iucunditas delectatioque celebravit. Nam ut<br />
vestis frigoris depellendi causa reperta primo,<br />
post adhiberi coepta est ad ornatum etiam<br />
corporis et dignitatem, sic verbi translatio<br />
instituta est inopiae causa, frequentata<br />
delectationis. Nam gemmare vitis, luxuriem<br />
esse in herbis, laetas segetes etiam rustici<br />
dicunt. Quod enim declarari vix verbo proprio<br />
potest, id translato cum est dictum, inlustrat id,<br />
quod intellegi volumus, eius rei, quam alieno<br />
verbo posuimus, similitudo. [156] Ergo hae<br />
translationes quasi mutuationes sunt, cum quod<br />
non habeas aliunde sumas, illae paulo<br />
audaciores, quae non inopiam indicant, sed<br />
orationi splendoris aliquid arcessunt; quarum<br />
ego quid vobis aut inveniendi rationem aut<br />
genera ponam?<br />
[XXXIX] [157] [Similitudinis est ad verbum<br />
unum contracta brevitas, quod verbum in alieno<br />
loco tamquam in suo positum si agnoscitur,<br />
delectat, si simile nihil habet, repudiatur]; sed<br />
ea transferri oportet, quae aut clariorem faciunt<br />
rem, ut illa omnia: inhorrescit mare, tenebrae<br />
conduplicantur, noctisque et nimbum occaecat<br />
nigror, flamma inter nubis coruscat, caelum<br />
tonitru contremit, grando mixta imbri largifico<br />
subita praecipitans cadit, undique omnes venti<br />
erumpunt, saevi exsistunt turbines, fervit aestu<br />
pelagus: omnia fere, quo essent clariora,<br />
translatis per similitudinem verbis dicta sunt;<br />
[158] aut quo significatur magis res tota sive<br />
facti alicuius sive consili, ut ille, qui<br />
occultantem consulto, ne id, quod ageretur,<br />
intellegi posset, duobus translatis verbis<br />
similitudine ipsa indicat: quandoquidem is se<br />
circum vestit dictis, saepit se dolo. Non<br />
numquam etiam brevitas translatione conficitur,<br />
ut illud "si telum manu fugit": imprudentia teli<br />
missi brevius propriis verbis exponi non potuit,<br />
quam est uno significata translato. [159] Hoc in<br />
genere persaepe mihi admirandum videtur quid<br />
sit, quod omnes translatis et alienis magis<br />
delectentur verbis quam propriis et suis.<br />
[XL] Nam si res suum nomen et vocabulum<br />
proprium non habet, ut pes in navi, ut nexum,<br />
quod per libram agitur, ut in uxore divortium,<br />
180<br />
traslaciones son una especie de préstamo en que<br />
tomamos de otra parte lo que no tenemos. Hay otras<br />
más audaces, que no indican pobreza, sino que<br />
añaden algún esplendor al discurso. ¿Pero para qué<br />
he de explicar sus géneros y el modo de hallarlos?<br />
»En la metáfora la <strong>com</strong>paración está reducida a una<br />
sola palabra, puesta en lugar ajeno <strong>com</strong>o si fuera<br />
propio: si se <strong>com</strong>prende, agrada; si la semejanza no<br />
existe, la metáfora queda sin efecto alguno. Solo<br />
conviene usar de metáforas para hacer más clara<br />
una cosa, vg.: «el mar se alborota; las tinieblas se<br />
duplican; la negra noche lo oscurece todo; la llama<br />
brilla entre las nubes; el cielo se estremece con los<br />
truenos; el granizo mezclado con larga lluvia cae<br />
precipitado de las nubes; por todas partes se agitan<br />
los furiosos vientos y se levantan recios torbellinos;<br />
el piélago hierve.» Aquí casi todas las expresiones<br />
son figuradas, y ellas hacen más clara la descripción<br />
de las cosas materiales. Lo mismo sucede con un<br />
hecho humano, o un propósito o intención, <strong>com</strong>o<br />
aquel que aludiendo a uno que hablaba oscuramente<br />
para que nadie penetrara su intención, lo da a<br />
entender con dos palabras trasladadas: «Este<br />
disfraza y rodea sus discursos.» A veces por medio<br />
de la transición se consigue la brevedad, vg.: «Si el<br />
arma se escapó de sus tiranos.» Muchas palabras<br />
propias no darían a entender tan bien <strong>com</strong>o una sola<br />
trasladada, la imprudencia de haber dejado escapar el<br />
arma. »Y me parece digno de notarse por qué<br />
agradan más a todos las palabras trasladadas y<br />
ajenas que las propias y naturales.<br />
Si la cosa no tiene nombre propio, <strong>com</strong>o el pié en<br />
la nave, <strong>com</strong>o el nexo en el matrimonio, <strong>com</strong>o en la<br />
Mujer el divorcio, la necesidad obliga a tomar de