You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
vis illa divina virtusque cernitur, ea, quae<br />
dicenda sunt, ornate, copiose varieque dicere.<br />
[XXVIII] [121] Qua re illam partem superiorem,<br />
quoniam semel ita vobis placuit, non recusabo<br />
quo minus perpoliam atque conficiam - quantum<br />
consequar, vos iudicabitis - quibus ex locis ad<br />
eas tris res, quae ad fidem faciendam solae<br />
valent, ducatur oratio, ut et concilientur animi et<br />
doceantur et moveantur; [haec sunt enim tria.] Ea<br />
vero quem ad modum inlustrentur, praesto est,<br />
qui omnis docere possit, qui hoc primus in<br />
nostros mores induxit, qui maxime auxit, qui<br />
solus effecit. [122] Namque ego, Catule, - dicam<br />
enim non reverens adsentandi suspicionem -<br />
neminem esse oratorem paulo inlustriorem<br />
arbitror [neque Graecum neque Latinum] quem<br />
aetas nostra tulerit, quem non et saepe et<br />
diligenter audierim; itaque si quid est in me -<br />
quod iam sperare videor, quoniam quidem vos,<br />
his ingeniis homines, tantum operae mihi ad<br />
audiendum datis - ex eo est, quod nihil -<br />
quisquam umquam ne audiente egit orator, quod<br />
non in memoria mea penitus insederit: itaque ego<br />
is, qui sum, quantuscumque sum ad iudicandum,<br />
omnibus auditis oratoribus, sine ulla dubitatione<br />
sic statuo et iudico, neminem omnium tot et<br />
tanta, quanta sint in Crasso, habuisse ornamenta<br />
dicendi. [123] Quam ob rem, si vos quoque hoc<br />
idem existimatis, non erit, ut opinor, iniqua<br />
partitio, si, cum ego hunc oratorem, quem nunc<br />
fingo, ut institui, crearo, alvero, confirmaro,<br />
tradam eum Crasso et vestiendum et ornandum."<br />
[124] Tum Crassus, "tu vero," inquit "Antoni,<br />
perge, ut instituisti; neque enim est boni neque<br />
liberalis parentis, quem procrearis et eduxeris,<br />
eum non et vestire et ornare, praesertim cum te<br />
locupletem esse negare non possis. Quod enim<br />
ornamentum, quae vis, qui animus, quae dignitas<br />
illi oratori defuit, qui in causa peroranda non<br />
dubitavit excitare reum consularem et eius<br />
diloricare tunicam et iudicibus cicatrices<br />
adversas senis imperatoris ostendere? Qui idem,<br />
hoc accusante Sulpicio, cum hominem<br />
seditiosum furiosumque defenderet, non<br />
dubitavit seditiones ipsas ornare ac demonstrare<br />
gravissimis verbis multos saepe impetus populi<br />
non iniustos esse, quos praestare nemo posset;<br />
multas etiam e re publica seditiones saepe esse<br />
factas, ut cum reges essent exacti, ut cum<br />
»De la primera parte no rehusaré hablar, ya que<br />
tenéis tanto empeño; pero no sé con qué acierto lo<br />
ejecutaré: vosotros seréis jueces.<br />
»Os diré de qué fuentes puede tomar el orador sus<br />
argumentos para conciliar los ánimos, enseñarlos y<br />
moverlos. En cuanto al modo de ilustrarlos,<br />
presente está quien puede enseñar a todos, quien<br />
introdujo primero este arte en nuestras<br />
costumbres, quien más le perfeccionó, quien le ha<br />
ejercitado casi solo.<br />
»Pues yo, Cátulo (y lo diré sin temor de pasar por<br />
lisonjero), pienso que no ha habido en uestra<br />
edad ningún orador algo ilustre, así griego <strong>com</strong>o<br />
latino, a quien yo más de una vez, y con<br />
diligencia, no haya oído. Y si algún talento hay en<br />
mí (lo cual casi me atrevo a creer, viendo que<br />
vosotros, hombres de tanto ingenio, prestáis tal<br />
atención a mis palabras), consiste en que nunca oí<br />
decir a un orador nada que inmediatamente no se<br />
fijase en mi memoria. Pero si algo vale mi juicio,<br />
sin vacilar afirmo que de cuantos oradores he<br />
oído, ninguno ha aventajado a Craso en ornato y<br />
gala de elocución. Si a vosotros os parece lo<br />
mismo, creo que no llevaréis a mal esta división<br />
del trabajo; es decir, que yo, después de engendrar,<br />
criar y robustecer al orador, se lo entregue a Craso<br />
para que le vista y adorne.»<br />
Entonces dijo Craso: «Sigue educándole, Antonio,<br />
ya que empezaste; pues no es digno de un padre<br />
bueno y generoso dejar de vestir y adornar al hijo a<br />
quien procreó y educó, especialmente cuando no<br />
puedes negar que eres rico. Pues ¿qué ornamento,<br />
qué fuerza, vigor o dignidad pudo faltar al orador<br />
que, en la peroración de una causa, no dudó en<br />
hacer levantar de su asiento a un reo consular, y<br />
rasgando su túnica, mostrar a los jueces las<br />
cicatrices de las heridas que había recibido aquel<br />
anciano general? ¿O cuando defendía a un hombre<br />
turbulento y sedicioso acusado por nuestro<br />
Sulpicio, y no dudó en elogiar la sedición misma,<br />
demostrando con gravísimas palabras que muchos<br />
ímpetus del pueblo no son injustos, y que nadie<br />
puede atajarlos, y que muchas sediciones han sido<br />
útiles a la república, vg., la que expulsó a los reyes<br />
o la que constituyó la potestad tribunicia; y que la<br />
sedición de Norbano, <strong>com</strong>o producida por la<br />
indignación de los ciudadanos y por el odio contra<br />
86