You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
[XLIX] [187] Atque haec quidem ab eis<br />
philosophis, quos tu maxime diligis, Catule,<br />
dicta sunt; quod eo saepius testificor, ut<br />
auctoribus laudandis ineptiarum crimen<br />
effugiam." "Quarum tandem?" inquit Catulus<br />
"aut quid disputatione ista adferri potest<br />
elegantius aut omnino dici subtilius?" [188] "At<br />
enim vereor," inquit Crassus "ne haec aut<br />
difficiliora istis ad persequendum esse<br />
videantur aut, quia non traduntur in vulgari ista<br />
disciplina, nos ea maiora ac difficiliora videri<br />
velle videamur." Tum Catulus "erras," inquit<br />
"Crasse, si aut me aut horum quemquam putas<br />
a te haec opera cotidiana et pervagata<br />
exspectare. Ista, quae dicis, dici volumus;<br />
neque tam dici quam isto dici modo; neque tibi<br />
hoc pro me solum, sed pro his omnibus sine<br />
ulla dubitatione respondeo." [189] "Ego vero"<br />
inquit Antonius "inveni iam, quem negaram in<br />
eo, quem scripsi, libello me invenisse<br />
eloquentem. Sed eo te ne laudandi quidem<br />
causa interpellavi, ne quid de hoc tam exiguo<br />
sermonis tui tempore verbo uno meo<br />
deminueretur." [190] "Hanc igitur" Crassus<br />
inquit "ad legem cum exercitatione tum stilo,<br />
qui et alia et hoc maxime ornat ac limat,<br />
formanda nobis oratio est. Neque tamen hoc<br />
tanti laboris est, quanti videtur, nec sunt haec<br />
rhythmicorum aut musicorum acerrima norma<br />
dirigenda; efficiendum est illud modo nobis, ne<br />
fluat oratio, ne vagetur, ne insistat interius, ne<br />
excurrat longius, ut membris distinguatur, ut<br />
conversiones habeat absolutas. Neque semper<br />
utendum est perpetuitate et quasi conversione<br />
verborum, sed saepe carpenda membris<br />
minutioribus oratio est, quae tamen ipsa<br />
membra sunt numeris vincienda. [191] Neque<br />
vos paean aut herous ille conturbet: ipsi<br />
occurrent orationi; ipsi, inquam, se offerent et<br />
respondebunt non vocati. Consuetudo modo illa<br />
sit scribendi atque dicendi, ut sententiae verbis<br />
finiantur eorumque verborum iunctio nascatur<br />
ab proceris numeris ac liberis, maxime heroo<br />
aut paeane priore aut cretico, sed varie<br />
distincteque considat. Notatur enim maxime<br />
similitudo in conquiescendo. Et, si primi et<br />
postremi [illi] pedes sunt hac ratione servati,<br />
medii possunt latere, modo ne circuitus ipse<br />
verborum sit aut brevior, quam aures<br />
188<br />
»Esta es la doctrina de esos filósofos griegos que<br />
tanto admiras, olh Cátulo, y bueno es que me<br />
escude con su autoridad para que no digáis que me<br />
he entretenido en simplezas.<br />
-¿Cómo así? dijo Cátulo. ¿Qué cosa puede haber<br />
más elegante ni más sutil que ese razonamiento<br />
tuyo?<br />
-Pero temo, dijo Craso, que todo esto les parezca a<br />
esos jóvenes muy difícil, o que, por el contrario,<br />
viendo que no se enseña por los preceptores<br />
vulgares, vengan a creer que hemos querido dar a<br />
tales cosas mayor importancia que la que realmente<br />
tienen.<br />
-Mucho te equivocas, Craso, si piensas que yo o<br />
alguno de éstos esperábamos de tí esos preceptos<br />
triviales y vulgares. Lo que dices es lo que<br />
deseamos oir, y sobre todo, dicho de esa manera; te<br />
lo aseguro con toda sinceridad, en nombre propio y<br />
en el de todos éstos.<br />
-Yo, dijo Antonio, he encontrado por fin el orador<br />
perfecto que había buscado en vano, según dije en<br />
aquel librillo que escribí; pero no he querido<br />
interrumpirte ni aun con alabanzas, para no perder<br />
ni una palabra sola de tu breve discurso.<br />
-Conforme a esta ley, prosiguió Craso, formaremos<br />
el estilo, mediante el ejercicio de hablar y escribir,<br />
que es de tanta importancia en la oratoria, sobre<br />
todo para el ornato y rima. Ni es esto de tanto<br />
trabajo <strong>com</strong>o parece, ni hemos de sujetarnos a las<br />
duras leyes de los poetas y los músicos; sólo hemos<br />
de procurar que la oración no corra demasiado, ni<br />
se aparte del camino, ni se detenga, ni se extravíe;<br />
que estén bien distinguidos los miembros y<br />
redondeadas las cláusulas. Ni el estilo ha de ser<br />
siempre periódico: conviene muchas veces usar<br />
miembros más cortos, pero sujetos también a cierto<br />
número. Ni os asusten el pié ni el metro heroico;<br />
ellos se os ocurrirán y responderán sin que los<br />
llaméis, con tal que hayáis adquirido costumbre de<br />
escribir y de hablar, de redondear las sentencias y<br />
de juntar los números majestuosos con los libres,<br />
especialmente el pie heroico con el peón primero<br />
o el crético, todo con la posible variedad y<br />
distinción. Nótese también la semejanza en las<br />
pausas, y siempre que estén colocados así los<br />
primeros y los últimos pies, pueden quedar ocultos<br />
los del medio, con tal que no sea la cláusula más<br />
breve que lo que esperan los oídos ni más larga<br />
que lo que las fuerzas y el aliento consienten.