Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
aliud genus quoddam dicendi nos secuti sumus,<br />
qui numquam sententias de manibus iudicum vi<br />
quadam orationis extorsimus ac potius placatis<br />
eorum animis tantum, quantum ipsi patiebantur,<br />
accepimus - sed tamen ista tua nullum ad usum<br />
meum, tantum cognoscendi studio adductus<br />
requiro. [75] Nec mihi opus est Graeco aliquo<br />
doctore, qui mihi pervulgata praecepta decantet,<br />
cum ipse numquam forum, numquam ullum<br />
iudicium aspexerit; ut Peripateticus ille dicitur<br />
Phormio, cum Hannibal Karthagine expulsus<br />
Ephesum ad Antiochum venisset exsul proque<br />
eo, quod eius nomen erat magna apud omnis<br />
gloria, invitatus esset ab hospitibus suis, ut eum,<br />
quem dixi, si vellet, audiret; cumque is se non<br />
nolle dixisset, locutus esse dicitur homo copiosus<br />
aliquot horas de imperatoris officio et de [omni]<br />
re militari. Tum, cum ceteri, qui illum audierant,<br />
vehementer essent delectati, quaerebant ab<br />
Hannibale, quidnam ipse de illo philosopho<br />
iudicaret: hic Poenus non optime Graece, sed<br />
tamen libere respondisse fertur, multos se deliros<br />
senes saepe vidisse, sed qui magis quam Phormio<br />
deliraret vidisse neminem. [76] Neque me<br />
hercule iniuria; quid enim aut adrogantius aut<br />
loquacius fieri potuit quam Hannibali, qui tot<br />
annis de imperio cum populo Romano omnium<br />
gentium victore certasset, Graecum hominem,<br />
qui numquam hostem, numquam castra vidisset,<br />
numquam denique minimam partem ullius<br />
publici muneris attigisset, praecepta de re militari<br />
dare? Hoc mihi facere omnes isti, qui de arte<br />
dicendi praecipiunt, videntur; quod enim ipsi<br />
experti non sunt, id docent ceteros; sed hoc<br />
minus fortasse errant, quod non te, ut<br />
Hannibalem ille, sed pueros aut adulescentulos<br />
docere conantur."<br />
[XIX] [77] "Erras, Catule," inquit Antonius "nam<br />
egomet in multos iam Phormiones incidi. Quis<br />
enim est istorum Graecorum, qui quemquam<br />
nostrum quicquam intellegere arbitretur? Ac mihi<br />
quidem non ita molesti sunt; facile omnis<br />
perpetior et perfero; nam aut aliquid adferunt,<br />
quod mihi non displiceat, aut efficiunt, ut me non<br />
didicisse minus paeniteat; dimitto autem eos non<br />
tam contumeliose quam philosophum illum<br />
Hannibal, et eo fortasse plus habeo etiam negoti.<br />
Sed tamen est eorum doctrina, quantum ego<br />
iudicare possum, perridicula: [78] dividunt enim<br />
aprender, y además, porque yo he seguido siempre<br />
otro género de oratoria que no arranca por la<br />
fuerza las sentencias de manos de los jueces, sino<br />
que más bien procura calmar sus ánimos y recibe<br />
con agradecimiento cuanto ellos se dignan<br />
conceder. Sin embargo, deseo oír esas<br />
explicaciones tuyas por satisfacer la curiosidad,<br />
más que por sacar provecho de ellas. Ni eres tú un<br />
retórico griego que repite los vulgares preceptos<br />
sin haber visto nunca el foro ni los juicios, a la<br />
manera que el peripatético Formion, cuando Aníbal<br />
expulsado de Cartago se refugió en Efeso en casa<br />
de Antioco y fue invitado por su huésped a que<br />
oyera a aquel filósofo que tenía gran fama entre<br />
ellos, dicen que habló con mucha elegancia, por<br />
espacio de algunas horas, de los oficios del general<br />
y de todo el arte de la guerra. Los oyentes estaban<br />
muy satisfechos, y preguntaron a Aníbal qué le<br />
parecía de aquel filósofo. Y dicen que el cartaginés<br />
respondió, no <strong>com</strong>o elegante Griego, sino con<br />
toda libertad y franqueza, que había visto<br />
muchos viejos delirantes, pero a ninguno que<br />
delirase tanto <strong>com</strong>o Formion. Y tenía razón a fe<br />
mía. ¿Pues qué mayor arrogancia y locuacidad que<br />
atreverse un sofista griego que nunca había visto<br />
enemigos ni campamentos, ni había desempeñado<br />
ningún cargo militar, a dar preceptos a Aníbal que<br />
por tantos años había disputado la victoria al<br />
pueblo romano, dominador de todas las naciones?<br />
Así me parece que obran todos los que dan<br />
preceptos sobre el arte oratoria: quieren enseñar a<br />
los demás lo que ellos nunca aprendieron. Pero en<br />
esto quizá yerran menos que Formion, porque no<br />
quieren enseñarte a ti (<strong>com</strong>o él quería enseñar a<br />
Aníbal), sino a niños y a jovenzuelos.<br />
-Te equivocas, Cátulo, dijo Antonio, pues yo<br />
mismo he tropezado ya con muchos Formiones.<br />
¿Quién de esos Griegos deja de pensar que puede<br />
enseñárselo todo a cualquiera de nosotros? Y, sin<br />
embargo, no me son molestos. Fácilmente los<br />
sufro y tolero. A veces lo que dicen no me<br />
desagrada, y me libra del sentimiento de no<br />
haberlo aprendido. Los despido, pues, no con<br />
ofensas, <strong>com</strong>o hizo Aníbal con aquel filósofo, sino<br />
más bien burlándome de su ridícula doctrina.<br />
Dividen todo el arte en dos géneros, controversia<br />
de causa y de cuestión. Llaman causa a toda<br />
76