Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
Quid admirabilius quam res splendore inlustrata<br />
verborum? Quid plenius quam omni genere<br />
rerum cumulata oratio? Neque ulla non propria<br />
oratoris res est, quae quidem ornate dici<br />
graviterque debet.<br />
[IX] [35] Huius est in dando consilio de maximis<br />
rebus cum dignitate explicata sententia; eiusdem<br />
et languentis populi incitatio et effrenati<br />
moderatio eadem facultate et fraus hominum ad<br />
perniciem et integritas ad salutem vocatur. Quis<br />
cohortari ad virtutem ardentius, quis a vitiis<br />
acrius revocare, quis vituperare improbos<br />
asperius, quis laudare bonos ornatius, quis<br />
cupiditatem vehementius frangere accusando<br />
potest? Quis maerorem levare mitius<br />
consolando? [36] Historia vero testis temporum,<br />
lux veritatis, vita memoriae, magistra vitae,<br />
nuntia vetustatis, qua voce alia nisi oratoris<br />
immortalitati <strong>com</strong>mendatur? Nam si qua est ars<br />
alia, quae verborum aut faciendorum aut<br />
legendorum scientiam profiteatur; aut si<br />
quisquam dicitur nisi orator formare orationem<br />
eamque variare et distinguere quasi quibusdam<br />
verborum sententiarumque insignibus: aut si via<br />
ulla nisi ab hac una arte traditur aut<br />
argumentorum aut sententiarum aut denique<br />
discriptionis atque ordinis, fateamur aut hoc,<br />
quod haec ars profiteatur, alienum esse aut cum<br />
alia aliqua arte esse <strong>com</strong>mune: [37] sed si in hac<br />
una est ea ratio atque doctrina, non, si qui<br />
aliarum artium bene locuti sunt, eo minus id est<br />
huius unius proprium; sed ut orator de eis rebus,<br />
quae ceterarum artium sunt, si modo eas<br />
cognovit, ut heri Crassus dicebat, optime potest<br />
dicere, sic ceterarum artium homines ornatius illa<br />
sua dicunt, si quid ab hac arte didicerunt. [38]<br />
Neque enim si de rusticis rebus agricola<br />
quispiam aut etiam, id quod multi, medicus de<br />
morbis aut si de pingendo pictor aliquis diserte<br />
scripserit aut dixerit, idcirco illius artis putanda<br />
est eloquentia; in qua quia vis magna est in<br />
hominum ingeniis, eo multi etiam sine doctrina<br />
aliquid omnium generum atque artium<br />
consequuntur; sed, quid cuiusque sit proprium,<br />
etsi ex eo iudicari potest, cum videris, quid<br />
quaeque doceat, tamen hoc certius esse nihil<br />
potest, quam quod omnes artes aliae sine<br />
eloquentia suum munus praestare possunt orator<br />
sine ea nomen obtinere suum non potest; ut<br />
¿Qué más admirable que el esplendor de cosas y<br />
palabras? ¿Qué más perfecto que un discurso lleno<br />
de riquezas? Pues no hay materia ajena del orador,<br />
siempre que éste sepa tratarla con gravedad y<br />
ornato.<br />
A él pertenece el dar prudente consejo en los<br />
negocios dudosos; a él levantar al pueblo de su<br />
apatía o refrenar sus ímpetus. La elocuencia sirve a<br />
la vez para castigar el fraude y para salvar al<br />
inocente. ¿Quién puede exhortar con más<br />
vehemencia a la virtud; quién apartar con más<br />
fuerza de los vicios; quién vituperar a los<br />
malvados con más aspereza; quién alabar tan<br />
magníficamente a los buenos; quién reprender y<br />
acusar los desórdenes; quién consolar mejor las<br />
tristezas? La historia misma, testigo de los<br />
tiempos, luz de la verdad, vida de la memoria,<br />
maestra de la vida, mensajera de la antigüedad,<br />
¿con qué voz habla a la inmortalidad sino con la<br />
voz del orador? Pues si hay alguna otra arte que<br />
enseñe la ciencia de usar y elegir las palabras, o si<br />
de alguno más que del orador se dice que pueda<br />
formar el discurso y variarle y adornarle con el<br />
esplendor de palabras y sentencias, o si hay otro<br />
arte fuera de este para hallar los argumentos y las<br />
ideas o la descripción y el orden, tendremos que<br />
confesar, o que la materia que este profesa es ajena<br />
de él, o que le es <strong>com</strong>ún con otras artes. Pero si de<br />
ella sola han de tomarse la razón y los preceptos,<br />
por más que hablen bien los que profesan otras<br />
artes, habremos de confesar que el bien decir es<br />
propio de esta; pues así <strong>com</strong>o el orador, según<br />
decía ayer Craso, puede hablar con acierto de todas<br />
materias, aunque superficialmente las conozca, así<br />
los cultivadores de otras artes pueden hablar con<br />
elegancia si han aprendido algo de retórica; pero<br />
no porque el labrador use un estilo elegante en las<br />
cosas rústicas, o el médico al tratar de las<br />
enfermedades, o el pintor de pintura, hemos de<br />
creer que la elocuencia entra en sus respectivos<br />
conocimientos, porque es tal la fuerza del<br />
ingenio humano, que muchos, sin especial<br />
cultura, consiguen adivinar algo de todas las artes<br />
y ciencias. Pero aunque se pueda juzgar del objeto<br />
de cada una por lo que enseña, no es menos cierto<br />
que todas las artes pueden sin la elocuencia<br />
alcanzar su fin; pero que sin ella no puede<br />
conseguirse el nombre de orador. Los demás, si<br />
son disertos, lo deben en parte a este conocimiento;<br />
67