Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
genera dicendi, id quod haud sciam an tu primus<br />
ostenderis, qui iam diu multo dicis remissius et<br />
lenius quam solebas; neque minus haec tamen<br />
tua gravissimi sermonis lenitas, quam illa summa<br />
vis et contentio probatur: multique oratores<br />
fuerunt, ut illum Scipionem audimus et Laelium,<br />
qui omnia sermone conficerent paulo intentiore,<br />
numquam, ut Ser. Galba, lateribus aut clamore<br />
contenderent. Quod si iam hoc facere non poteris<br />
aut noles, vereris ne tua domus talis et viri et<br />
civis, si a litigiosis hominibus non colatur, a<br />
ceteris deseratur? Equidem tantum absum ab ista<br />
sententia, ut non modo non arbitrer subsidium<br />
senectutis in eorum, qui consultum veniant,<br />
multitudine esse ponendum, sed tamquam<br />
portum aliquem exspectem istam quam tu times,<br />
solitudinem. Subsidium enim bellissimum<br />
existimo esse senectuti otium.<br />
[256] Reliqua vero etiam si adiuvant, historiam<br />
dico et prudentiam iuris publici et antiquitatis<br />
memoriam et exemplorum copiam, si quando<br />
opus erit, a viro optimo et istis rebus<br />
instructissimo, familiari meo Congo mutuabor,<br />
neque repugnabo, quo minus, id quod modo<br />
hortatus es, omnia legant, omnia audiant, in omni<br />
recto studio atque humanitate versentur; sed me<br />
hercule non ita multum spati mihi habere<br />
videntur, si modo ea facere et persequi volent,<br />
quae a te, Crasse, praecepta sunt; qui mihi prope<br />
iam nimis duras leges imponere visus es huic<br />
aetati, sed tamen ad id, quod cupiunt,<br />
adipiscendum prope necessarias. [257] Nam et<br />
subitae ad propositas causas exercitationes et<br />
accuratae ac meditatae <strong>com</strong>mentationes ac stilus<br />
ille tuus, quem tu vere dixisti perfectorem<br />
dicendi esse ac magistrum, multi sudoris est; et<br />
illa orationis suae cum scriptis alienis <strong>com</strong>paratio<br />
et de alieno scripto subita vel laudandi vel<br />
vituperandi vel <strong>com</strong>probandi vel refellendi causa<br />
disputatio non mediocris contentionis est vel ad<br />
memoriam vel ad imitandum.<br />
[LXI] [258] Illud vero fuit horribile, quod me<br />
hercule vereor ne maiorem vim ad deterrendum<br />
habuerit quam ad cohortandum: voluisti enim in<br />
suo genere unum quemque nostrum quasi<br />
quendam esse Roscium; dixistique non tam ea,<br />
quae recta essent, probari, quam quae prava,<br />
fastidiis adhaerescere; quod ego non tam<br />
fastidiose in nobis quam in histrionibus spectari<br />
decir, y quizá has sido tú el primero en<br />
demostrarlo, porque antes solías perorar con<br />
mucho más calor y vehemencia que ahora, y no<br />
menos aplaudimos tu presente serenidad que la<br />
antigua fuerza y el pasado brío.<br />
»Y hubo muchos oradores <strong>com</strong>o Escipion y Lelio<br />
que usaron siempre un tono de voz muy bajo, y no<br />
peroraron <strong>com</strong>o Servio Galba, con toda la fuerza<br />
de sus pulmones. Y aunque no puedas o no quieras<br />
hacer esto, ¿temes por ventura que la casa de un<br />
tan ilustre varón <strong>com</strong>o tú se vea abandonada por<br />
todos, sólo porque dejen de asediarte los litigantes?<br />
Tan lejos estoy de este parecer, que no sólo creo<br />
que no es un alivio para la vejez la multitud de los<br />
que vienen a consultar, sino que espero <strong>com</strong>o un<br />
puerto esa soledad que temes, y pienso que el<br />
mejor refugio en la vejez es la quietud.<br />
»En cuanto a los demás estudios, la historia, el<br />
derecho público, la antigüedad, la abundancia de<br />
ejemplos, podrá pedirlos prestados cuando sea<br />
menester a mi amigo Longino, varón óptimo y<br />
muy sabedor de estas cosas. Y no repugno yo que<br />
los jóvenes, siguiendo tu consejo, lo lean todo, lo<br />
oigan todo y se ejerciten en los estudios de<br />
humanidades, aunque a fe mía que les ha de quedar<br />
poco tiempo si se empeñan en cumplir todos los<br />
preceptos que les has dado, y que me parecen leyes<br />
harto duras para aquella edad, si bien casi<br />
necesarias para alcanzar lo que desean. Porque<br />
esos ejercicios improvisados a propósito de<br />
cualquiera causa, esas reflexiones tan profundas<br />
y meditadas, ese estilo tuyo que llamas maestro<br />
y perfeccionador del bien decir, es obra de<br />
mucho trabajo y sudor; y la <strong>com</strong>paración de los<br />
discursos propios con los ajenos, y las<br />
controversias de repente sobre un libro de otro<br />
para alabarle, vituperarle, <strong>com</strong>probarle o refutarle,<br />
tienen no poca dificultad, ya para la memoria, ya<br />
para la imitación.<br />
Pero lo que es terrible, y creo ¡por Hércules! que<br />
ha de tener más fuerza para desalentar que<br />
para persuadir, es el haber querido tú que cada<br />
uno de nosotros sea en su género otro Roscio,<br />
añadiendo que no agradan tanto las cosas buenas<br />
<strong>com</strong>o las malas fastidian. Pero yo creo que al<br />
orador se le juzga con más benevolencia que a un<br />
histrion. Así son oídos con atención, cuando la<br />
56