You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
sciuntur; oratoris autem omnis actio opinionibus,<br />
non scientia, continetur; nam et apud eos<br />
dicimus, qui nesciunt, et ea dicimus, quae<br />
nescimus ipsi; itaque et illi alias aliud eisdem de<br />
rebus et sentiunt et iudicant et nos contrarias<br />
saepe causas dicimus, non modo ut Crassus<br />
contra me dicat aliquando aut ego contra<br />
Crassum, cum alterutri necesse sit falsum dicere,<br />
sed etiam ut uterque nostrum eadem de re alias<br />
aliud defendat, cum plus uno verum esse non<br />
possit. Vt igitur in eius modi re, quae mendacio<br />
nixa sit, quae ad scientiam non saepe perveniat,<br />
quae opiniones hominum et saepe errores<br />
aucupetur, ita dicam, si causam putatis esse, cur<br />
audiatis."<br />
[VIII] [31] "Nos vero et valde quidem" Catulus<br />
inquit "putamus atque eo magis, quod nulla mihi<br />
ostentatione videris esse usurus; exorsus es enim<br />
non gloriose, ut tu putas, magis a veritate, quam a<br />
nescio qua dignitate." [32] "Vt igitur de ipso<br />
genere sum confessus," inquit Antonius "artem<br />
esse non maximam, sic illud adfirmo, praecepta<br />
posse quaedam dari peracuta ad pertractandos<br />
animos hominum et ad excipiendas eorum<br />
voluntates. Huius rei scientiam si quis volet<br />
magnam quandam artem esse dicere, non<br />
repugnabo; etenim cum plerique temere ac nulla<br />
ratione causas in foro dicant, non nulli autem<br />
propter exercitationem aut propter<br />
consuetudinem aliquam callidius id faciant, non<br />
est dubium quin, si quis animadverterit, quid sit,<br />
qua re alii melius quam alii dicant, id possit<br />
notare: ergo id qui toto in genere fecerit, is si non<br />
plane artem, at quasi artem quandam inverterit.<br />
[33] Atque utinam, ut mihi illa videor videre in<br />
foro atque in causis, item nunc, quem ad modum<br />
ea reperirentur, possem vobis exquirere! Sed de<br />
me videro; nunc hoc propono, quod mihi<br />
persuasi, quamvis ars non sit, tamen nihil esse<br />
perfecto oratore praeclarius; nam ut usum dicendi<br />
omittam, qui in omni pacata et libera civitate<br />
dominatur, tanta oblectatio est in ipsa facultate<br />
dicendi, ut nihil hominum aut auribus aut<br />
mentibus iucundius percipi possit. [34] Qui enim<br />
cantus moderata oratione dulcior inveniri potest?<br />
Quod carmen artificiosa verborum conclusione<br />
aptius? Qui actor imitanda quam orator<br />
suscipienda veritate iucundior? Quid autem<br />
subtilius quam crebrae acutaeque sententiae?<br />
ciencia cierta, al paso que el orador se ejercita en<br />
cosas opinables y que no se pueden reducir a<br />
ciencia: pues hablamos delante de los que nada<br />
saben, o decimos los que nosotros mismos<br />
ignoramos; y por eso los distintos oradores<br />
sentimos y juzgamos muy diferentemente en unas<br />
mismas causas, y no sólo hablo yo contra Graso, y<br />
Craso contra mí, por donde es forzoso que uno de<br />
los dos no tenga razón, sino que muchas veces<br />
defiende un mismo orador, en causas semejantes,<br />
opiniones contrarias, siendo así que una sola<br />
puede ser la verdadera. Os hablaré, pues, si queréis<br />
oírme, de una cosa que está fundada en la mentira,<br />
que nunca llega a ser ciencia y que se alimenta con<br />
las opiniones y errores de los hombres.<br />
-Sí que te oiremos con placer, dijo Cátulo, y tanto<br />
más, cuanto que te presentas sin ostentación<br />
alguna, puesto que has principiado no<br />
vanogloriosamente, sino atendiendo a la verdad<br />
mucho más que a esa supuesta dignidad y alteza<br />
de la materia.<br />
-Así <strong>com</strong>o hablando en general, dijo Antonio,<br />
afirmé que él arte no era gran cosa, así afirmo<br />
ahora que pueden darse algunos preceptos muy<br />
útiles para dominar los ánimos de los hombres y<br />
regir sus voluntades. Si alguno quiere llamar arte a<br />
estos preceptos, por mí no lo repugno, porque si<br />
muchos defienden causas en el foro sin sujetarse<br />
a ninguna razón ni principio, hay otros que, ya sea<br />
por el continuo ejercicio, ya por cierta disposición<br />
natural, lo hacen con más destreza. Observando,<br />
pues, en cada género la razón por qué unos hablan<br />
mejor que otros, podrá llegar a constituirse una<br />
especie de arte, ya que no un arte perfecto, y ojalá<br />
que pudiera yo explicárosle tan claramente <strong>com</strong>o<br />
lo veo en el foro y en las causas. Pero yo veré lo<br />
que puedo alcanzar; ahora sólo diré, porque estoy<br />
persuadido de ello, que aunque la oratoria no sea<br />
un arte, nada hay más excelente que un buen<br />
orador. Y dejando aparte el poder que la palabra<br />
ejerce en toda ciudad tranquila y libre, tanto<br />
deleite causa ella por sí misma, que nada más<br />
agradable pueden oír ni entender los hombres.<br />
¿Qué canto más dulce puede hallarse que una<br />
oración armoniosamente pronunciada? ¿Qué<br />
versos más rotundos que un período concluido con<br />
artificio? ¿Qué actor tan agradable en la ficción,<br />
<strong>com</strong>o el orador en la realidad? ¿Qué hay más<br />
ingenioso que las sentencias agudas y frecuentes?<br />
66