Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
Academia [maxime] vigere audio, etiam harum<br />
iam causarum cognitio exercitatioque<br />
celebratur - alterum vero tantum modo in prima<br />
arte tradenda nominant et oratoris esse dicunt;<br />
sed neque vim neque naturam eius nec partis<br />
nec genera proponunt, ut praeteriri omnino<br />
fuerit satius quam attactum deseri; nunc enim<br />
inopia reticere intelleguntur, tum iudicio<br />
viderentur.<br />
[XXIX] [111] Omnis igitur res eandem habet<br />
naturam ambigendi, de qua quaeri et disceptari<br />
potest, sive in infinitis consultationibus<br />
disceptatur sive in eis causis, quae in civitate et<br />
forensi disceptatione versantur; neque est ulla,<br />
quae non aut ad cognoscendi aut ad agendi vim<br />
rationemque referatur; [112] nam aut ipsa<br />
cognitio rei scientiaque perquiritur, ut virtus<br />
suamne propter dignitatem an propter fructum<br />
aliquem expetatur; aut agendi consilium<br />
exquiritur, ut sitne sapienti capessenda res<br />
publica. [113] Cognitionis autem tres modi,<br />
coniectura, definitio et, ut ita dicam,<br />
consecutio: nam quid in re sit, coniectura<br />
quaeritur, ut illud, sitne in humano genere<br />
sapientia, quam autem vim quaeque res habeat,<br />
definitio explicat, ut si quaeratur, quid sit<br />
sapientia; consecutio autem tractatur, cum quid<br />
quamque rem sequatur, anquiritur, ut illud,<br />
sitne aliquando mentiri boni viri. [114] Redeunt<br />
rursus ad coniecturam eamque in quattuor<br />
genera dispertiunt; nam aut quid sit quaeritur,<br />
hoc modo: naturane sit ius inter homines an in<br />
opinionibus; aut, quae sit origo cuiusque rei, ut<br />
quod sit initium legum aut rerum publicarum;<br />
aut causa et ratio, ut si quaeratur, cur doctissimi<br />
homines de maximis rebus dissentiant; aut de<br />
immutatione, ut, si disputetur, num interire<br />
virtus in homine aut num in vitium possit<br />
convertere. [115] Definitionis autem sunt<br />
disceptationes aut, cum quaeritur, quid in<br />
<strong>com</strong>muni mente quasi impressum sit, ut si<br />
disseratur, idne sit ius, quod maximae parti sit<br />
utile; aut, cum quid cuiusque sit proprium<br />
exquiritur, ut ornate dicere propriumne sit<br />
oratoris an id etiam aliquis praeterea facere<br />
possit, aut? cum res distribuitur in partis, ut si<br />
quaeratur, quot sint genera rerum<br />
expetendarum, ut sintne tria, corporis, animi<br />
externarumque rerum, aut, cum, quae forma et<br />
170<br />
cuestiones indefinidas tan sólo las nombran al<br />
principio del arte, y dicen que son propias del<br />
orador; pero ni penetran su naturaleza, ni las dividen<br />
en partes o géneros; así es que más les valiera<br />
pasarlas del todo en silencio, que abandonar la<br />
materia después de haberla empezado a tratar, pues<br />
ahora parece que callan por ignorancia, y entonces<br />
podía creerse que lo hacían por buen juicio.<br />
»Toda cuestión está sujeta a dudas, ya verse sobre<br />
materias indefinidas, ya sobre las causas que se<br />
discuten en la ciudad y en el foro, y no hay ninguna<br />
que no se refiera o al conocimiento o a la acción.<br />
Porque, o se busca el conocimiento y ciencia de la<br />
cosa misma, vg.., «¿Ha de apetecerse la virtud por<br />
su dignidad o por sus propios frutos?» o se trata de<br />
tomar consejo para determinarse a la acción, vg.:<br />
«¿Debe el sabio gobernar la república?» Los modos<br />
de conocimientos son tres: conjetura, definición y<br />
consecuencia. Conjetura, vg.: «¿Existe en el género<br />
humano la sabiduría?» La definición explica la<br />
naturaleza de la cosa, vg.: «¿Qué es la sabiduría?»<br />
Consecuencia, vg.: «¿Puede mentir alguna vez el<br />
hombre de bien?» La conjetura pueden dividirla en<br />
cuatro géneros; porque, o se pregunta lo que es, vg.:<br />
«¿El derecho entre los hombres procede de la<br />
naturaleza o de la opinión?» o se investiga el<br />
origen de alguna cosa, vg.: «¿Cuál es el origen de<br />
las leyes y del gobierno?» o se pregunta la causa y<br />
razón, vg.: «¿Por qué los hombres más doctos<br />
disienten en asuntos de grande importancia?» o se<br />
disputa acerca de las alteraciones y mudanzas, vg.:<br />
«¿Puede morir la virtud en el hombre o convertirse<br />
en vicio?» Son casos de definición cuando se habla<br />
de principios universales y grabados en la mente de<br />
todos, vg.: «Lo justo es lo que conviene a la<br />
mayor parte de los ciudadanos,» o cuando se<br />
investigan las propiedades de una cosa, vg.: «¿El<br />
hablar con ornato es propio del orador, o puede<br />
hacerlo algún otro?» o cuando la cosa se divide en<br />
partes, vg.: «¿Cuántos géneros hay de bienes<br />
apetecibles? ¿Son por ventura tres, bienes de alma,<br />
de cuerpo o exteriores?» o cuando se describe la<br />
forma y carácter de alguna persona, vg.,el avaro, el<br />
sedicioso y el vanaglorioso.<br />
»La consecuencia abraza dos géneros de cuestiones,<br />
porque, o es sencilla, vg.: «¿Ha de apetecerse la<br />
gloria?» o procede por <strong>com</strong>paración, vg.: «¿Es más<br />
apetecible la gloria que la riqueza?» La discusión