You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
ille vult et ego vellem, melius aliquanto quam<br />
Albucius: verum in me quidem lusit ille, ut<br />
solet. [172] Sed est tamen haec conlocatio<br />
conservanda verborum, de qua loquor; quae<br />
vinctam orationem efficit, quae cohaerentem,<br />
quae levem, quae aequabiliter fluentem; id<br />
adsequemini, si verba extrema cum<br />
consequentibus primis ita iungentur, ut neve<br />
aspere concurrant neve vastius diducantur.<br />
[XLIV] [173] Hanc diligentiam subsequitur<br />
modus etiam et forma verborum, quod iam<br />
vereor ne huic Catulo videatur esse puerile;<br />
versus enim veteres illi in hac soluta oratione<br />
propemodum, hoc est, numeros quosdam nobis<br />
esse adhibendos putaverunt: interspirationis<br />
enim, non defetigationis nostrae neque<br />
librariorum notis, sed verborum et sententiarum<br />
modo interpunctas clausulas in orationibus esse<br />
voluerunt; idque princeps Isocrates instituisse<br />
fertur, ut inconditam antiquorum dicendi<br />
consuetudinem delectationis atque aurium<br />
causa, quem ad modum scribit discipulus eius<br />
Naucrates, numeris astringeret. [174] Namque<br />
haec duo musici, qui erant quondam idem<br />
poetae, machinati ad voluptatem sunt, versum<br />
atque cantum, ut et verborum numero et vocum<br />
modo delectatione vincerent aurium satietatem.<br />
Haec igitur duo, vocis dico moderationem et<br />
verborum conclusionem, quoad orationis<br />
severitas pati posset, a poetica ad eloquentiam<br />
traducenda duxerunt. [175] In quo illud est vel<br />
maximum, quod versus in oratione si efficitur<br />
coniunctione verborum, vitium est, et tamen<br />
eam coniunctionem sicuti versum numerose<br />
cadere et quadrare et perfici volumus. Neque<br />
est ex multis res una, quae magis oratorem ab<br />
imperito dicendi ignaroque distinguat, quam<br />
quod ille rudis incondite fundit quantum potest<br />
et id, quod dicit, spiritu, non arte determinat,<br />
orator autem sic inligat sententiam verbis, ut<br />
eam numero quodam <strong>com</strong>plectatur et astricto et<br />
soluto. [176] Nam cum vinxit forma et modis,<br />
relaxat et liberat immutatione ordinis, ut verba<br />
neque adligata sint quasi certa aliqua lege<br />
versus neque ita soluta, ut vagentur.<br />
[XLV] Quonam igitur modo tantum munus<br />
insistemus ut arbitremur nos hanc vim<br />
numerose dicendi consequi posse? Non est res<br />
184<br />
hizo mi suegro, y hacerlo algo mejor que Albucio;<br />
pero él quiso burlarse de mí, <strong>com</strong>o acostumbra.<br />
»Ha de atenderse mucho, repito, a la colocación de<br />
las palabras, porque ellas hacen el discurso<br />
enlazado, coherente, suave y armonioso.<br />
Conseguiréis esto si se enlazan las palabras<br />
antecedentes con las consiguientes, de modo que el<br />
concurso no resulte áspero, ni la pronunciación<br />
dificultosa.»<br />
A esta diligencia síguese el modo de dar armonía a<br />
la expresión, lo cual temo que a Cátulo le parezca<br />
pueril. Los antiguos, sin embargo, creyeron que<br />
cabía en la prosa número y hasta versos. Querían<br />
que las cláusulas estuviesen separadas, no por los<br />
intervalos de nuestra respiración, ni por las notas<br />
del manuscrito, sino por la armonía de las palabras<br />
y sentencias, lo cual dicen que inventó Isócrates<br />
para sujetar a números la ruda manera de decir de<br />
los antiguos y deleitar así los oídos, según escribe<br />
su discípulo Naucrates. Los músicos, que en otro<br />
tiempo eran también poetas, inventaron el verso y<br />
el canto, para que con el número de las palabras y la<br />
modulación de las voces no llegara a hastiarse el<br />
oído, de un solo deleite. Creyeron, pues, que todo<br />
esto podía aplicarse a la oratoria, en cuanto la<br />
severidad de ésta lo consiente.<br />
Y aquí es de notar que cuando resulta algún verso<br />
en la prosa, es un defecto, y sin embargo, queremos<br />
que la prosa, al modo del verso, tenga cierto<br />
número y cadencia, y apenas hay cosa que distinga<br />
tanto al orador del que ignora el arte de bien decir,<br />
<strong>com</strong>o que el uno dice sin arte cuanto se le ocurre,<br />
no haciendo más pausas que las del aliento,<br />
mientras que el orador de tal manera liga la<br />
sentencia con las palabras, que da a la frase un<br />
número más o menos libre y suelto. Y cuando ya ha<br />
encadenado las palabras con cierta medida y ritmo,<br />
vuelve a dejarlas libres con sólo alterar el orden, de<br />
suerte que las palabras ni están sujetas a ninguna<br />
ley tan rigurosa <strong>com</strong>o la del metro, ni están<br />
tampoco desordenadas y sueltas.<br />
»¿Cómo nos abriremos camino para conseguir<br />
esta armonía de dicción? No es cosa tan difícil<br />
<strong>com</strong>o necesaria. Nada hay tan blando ni tan flexible,