Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
longius, theatra tota reclamant. Quid, hoc non<br />
idem fit in vocibus, ut a multitudine et populo<br />
non modo catervae atque concentus, sed etiam<br />
ipsi sibi singuli discrepantes eiciantur?<br />
[LI] [197] Mirabile est, cum plurimum in<br />
faciendo intersit inter doctum et rudem, quam<br />
non multum differat in iudicando. Ars enim<br />
cum a natura profecta sit, nisi natura moveat ac<br />
delectet, nihil sane egisse videatur; nihil est<br />
autem tam cognatum mentibus nostris quam<br />
numeri atque voces; quibus et excitamur et<br />
incendimur et lenimur et languescimus et ad<br />
hilaritatem et ad tristitiam saepe deducimur;<br />
quorum illa summa vis carminibus est aptior et<br />
cantibus, non neglecta, ut mihi videtur, a Numa<br />
rege doctissimo maioribusque nostris, ut<br />
epularum sollemnium fides ac tibiae<br />
Saliorumque versus indicant; maxime autem a<br />
Graecia vetere celebrata. Quibus utinam<br />
similibusque de rebus disputari quam de<br />
puerilibus his verborum translationibus<br />
maluissetis! [198] Verum ut in versu vulgus, si<br />
est peccatum, videt, sic, si quid in nostra<br />
oratione claudicat, sentit; sed poetae non<br />
ignoscit, nobis concedit: taciti tamen omnes<br />
non esse illud, quod diximus, aptum<br />
perfectumque cernunt. Itaque illi veteres, sicut<br />
hodie etiam non nullos videmus, cum circuitum<br />
et quasi orbem verborum conficere non<br />
possent, nam id quidem nuper vel posse vel<br />
audere coepimus, terna aut bina aut non nulli<br />
singula etiam verba dicebant; qui in illa infantia<br />
naturale illud, quod aures hominum flagitabant,<br />
tenebant tamen, ut et illa essent paria, quae<br />
dicerent, et aequalibus interspirationibus<br />
uterentur.<br />
[LII] [199] Eui fere, ut potui, quae maxime ad<br />
ornatum orationis pertinere arbitrabar. Dixi<br />
enim de singulorum laude verborum, dixi de<br />
coniunctione eorum, dixi de numero atque<br />
forma; sed si habitum etiam orationis et quasi<br />
colorem aliquem requiritis, est et plena<br />
quaedam, sed tamen teres, et tenuis, non sine<br />
nervis ac viribus, et ea, quae particeps utriusque<br />
generis quadam mediocritate laudatur. His<br />
tribus figuris insidere quidam venustatis non<br />
fuco inlitus, sed sanguine diffusus debet color.<br />
[200] Tum denique hic nobis orator ita<br />
a cada uno de los cantores, apenas desafinan.<br />
190<br />
»Admirable es que haya tanta diferencia entre el<br />
hombre docto y el rudo en cuanto a la ejecución,<br />
habiendo tan poca en cuanto al juicio. Porque el arte,<br />
<strong>com</strong>o nacido de la Naturaleza, si no mueve y deleita<br />
a la Naturaleza misma, puede decirse que nada ha<br />
conseguido. Nada es tan conforme con la índole de<br />
nuestros ánimos <strong>com</strong>o los números y la armonía:<br />
ellos nos excitan, nos inflaman, nos sosiegan y nos<br />
hacen sentir alegría o tristeza; de aquí el sumo<br />
poder de los versos y del canto, no olvidado por<br />
Numa, rey doctísimo, y por nuestros mayores,<br />
<strong>com</strong>o lo indican las flautas y cantos de los<br />
convites, y los versos de los sacerdotes Sálios, pero<br />
todavía más celebrada por la antigua Grecia. ¡Ojalá<br />
que hubiérais querido disputar de estas y<br />
semejantes cosas, más bien que de pueriles<br />
traslaciones de palabras!<br />
»Así <strong>com</strong>o el vulgo ve cualquier defecto que haya<br />
en los versos, así nota la falta de armonía en el<br />
discurso; pero al poeta no lo perdona, mientras que<br />
con nosotros tiene alguna indulgencia, por más que<br />
tácitamente reconozcamos todos que lo que dijimos<br />
no es oportuno ni perfecto.<br />
»Por eso los antiguos, <strong>com</strong>o todavía lo hacen<br />
algunos, no pudiendo hacer períodos redondos,<br />
porque ésta es invención que de poco acá hemos<br />
empezado a ejercitar, ponían las palabras de tres en<br />
tres, de dos en dos, y aun de una en una; y aun en<br />
aquella infancia del arte, no ignoraban lo que podía<br />
halagar los oídos, y procuraban que las frases se<br />
correspondiesen y estuvieran separadas por pausas<br />
iguales.<br />
»Ya expuse <strong>com</strong>o he podido lo que principalmente<br />
toca el ornato del discurso. Hablé de cada una de las<br />
palabras, de su unión, de su número y forma. Si<br />
queréis saber cómo ha de ser el colorido general del<br />
discurso, os diré que puede ser rico, pero al mismo<br />
tiempo firme y entero: o sencillo, pero no sin<br />
nervio y fuerzas: o templado y que participe de los<br />
dos en cierta medianía.<br />
»En estas tres figuras hay cierto color de belleza, no<br />
postizo, sino difundido en la sangre. El orador ha<br />
de perfeccionarse en palabras y sentencias. A la<br />
manera que los gladiadores o los que <strong>com</strong>baten en