You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
more elaborare. Quid est oratori tam necessarium<br />
quam vox? Tamen me auctore nemo dicendi<br />
studiosus Graecorum more tragoedorum voci<br />
serviet, qui et annos <strong>com</strong>pluris sedentes<br />
declamitant et cotidie, ante quam pronuntient,<br />
vocem cubantes sensim excitant eandemque,<br />
cum egerunt, sedentes ab acutissimo sono usque<br />
ad gravissimum sonum recipiunt et quasi<br />
quodam modo conligunt. Hoc nos si facere<br />
velimus, ante condemnentur ei, quorum causas<br />
receperimus, quam totiens, quotiens<br />
praescribitur, Paeanem aut hymnum recitarimus.<br />
[252] Quod si in gestu, qui multum oratorem<br />
adiuvat, et in voce, quae una maxime<br />
eloquentiam vel <strong>com</strong>mendat vel sustinet,<br />
elaborare nobis non licet ac tantum in utroque<br />
adsequi possumus, quantum in hac acie cotidiani<br />
muneris spati nobis datur, quanto minus est ad<br />
iuris civilis perdiscendi occupationem<br />
descendendum? Quod et summatim percipi sine<br />
doctrina potest et hanc habet ab illis rebus<br />
dissimilitudinem, quod vox] et gestus subito<br />
sumi et aliunde adripi non potest, iuris utilitas ad<br />
quamque causam quamvis repente vel a peritis<br />
vel de libris depromi potest. [253] Itaque illi<br />
disertissimi homines ministros habent in causis<br />
iuris peritos, cum ipsi sint imperitissimi, ei qui,<br />
ut abs te paulo ante dictum est, pragmatici<br />
vocantur; in quo nostri omnino melius multo,<br />
quod clarissimorum hominum auctoritate leges et<br />
iura tecta esse voluerunt. Sed tamen non fugisset<br />
hoc Graecos homines, si ita necesse esse arbitrati<br />
essent, oratorem ipsum erudire in iure civili, non<br />
ei pragmaticum adiutorem dare.<br />
[LX] [254] Nam quod dicis senectutem a<br />
solitudine vindicari iuris civilis scientia, fortasse<br />
etiam pecuniae magnitudine; sed nos non quid<br />
nobis utile, verum quid oratori necessarium sit,<br />
quaerimus. Quamquam, quoniam multa ad<br />
oratoris similitudinem ab uno artifice sumimus,<br />
solet idem Roscius dicere se, quo plus sibi aetatis<br />
accederet, eo tardiores tibicinis modos et cantus<br />
remissiores esse facturum. Quod si ille astrictus<br />
certa quadam numerorum moderatione et pedum<br />
tamen aliquid ad requiem senectutis excogitat,<br />
quanto facilius nos non laxare modos, sed totos<br />
mutare possumus? [255] Neque enim hoc te,<br />
Crasse, fallit, quam multa sint et quam varia<br />
jóvenes aficionados a la elocuencia que hagan<br />
sobre el gesto el mismo estudio que Roscio. ¿Qué<br />
cosa hay tan necesaria al orador <strong>com</strong>o la voz? Y<br />
sin embargo, por consejo mío, ninguno que se<br />
dedique a la oratoria debe educar la voz al modo<br />
de los Griegos y de los trágicos, que por muchos<br />
años declaman sentados, y todos los días antes de<br />
recitar van alzando poco a poco la voz, y luego<br />
desde el tono más agudo la hacen bajar al más<br />
grave, recogiéndola, digámoslo así. Si nosotros<br />
quisiésemos hacer lo mismo, serían condenados<br />
los que nos encargan sus causas, antes que<br />
aprendiésemos a recitar un Pean. Y si no debemos<br />
esmerarnos nimiamente en el gesto, que tanto<br />
ayuda al orador, y en la voz, única que sostiene y<br />
da realce a la elocuencia; si sólo podemos<br />
ejercitarnos en estas cosas durante el brevísimo<br />
tiempo que nos dejan libre los negocios<br />
cotidianos, ¿cuánto menos hemos de descender a la<br />
ocupación de aprender el derecho civil, que, en<br />
suma, puede <strong>com</strong>prenderse sin anterior doctrina?<br />
A lo cual se añade que la voz y el gesto no<br />
pueden tomarse de otro ni improvisarse, al paso<br />
que en las cuestiones de derecho puede consultarse<br />
a los doctos o a los libros. Por eso los más<br />
elocuentes oradores griegos tienen a su servicio<br />
jurisperitos muy doctos, a los que suelen llamar<br />
pragmáticos, <strong>com</strong>o poco antes has dicho.<br />
»En esto aciertan más los nuestros, que han<br />
querido dar a las leyes y al derecho la autoridad<br />
de los hombres más esclarecidos. Pero lo<br />
mismo hubieran hecho los Griegos, a habérseles<br />
ocurrido que el orador mismo debía conocer el<br />
derecho civil y no contentarse con un ayudante<br />
práctico.<br />
»Lo que dices de que la ancianidad se consuela de<br />
la tristeza y abandono con el estudio del derecho,<br />
será sin duda por las grandes riquezas que<br />
proporciona. Pero aquí no buscamos lo que puede<br />
sernos útil, sino lo que es necesario al orador.<br />
»Suele decir Roscio (ya que tantas veces nos<br />
hemos valido de su ejemplo) que cuanto más vaya<br />
entrando en años, irá haciendo más tardo el son de<br />
su flauta y más remiso su canto. Y si él, sujeto a<br />
las trabas del metro y de la cadencia, busca<br />
algún descanso para su vejez, ¿cuánto más<br />
fácilmente podemos nosotros, no suavizar el<br />
tono de la voz, sino mudarle enteramente? Y no<br />
se te oculta, Craso, cuán varios son los modos de<br />
55