You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
[331] Sequitur, ut causa ponatur, in quo<br />
videndum est, quid in controversiam veniat; tum<br />
suggerenda sunt firmamenta causae coniuncte et<br />
infirmandis contrariis et tuis confirmandis.<br />
Namque una in causis ratio quaedam est eius<br />
orationis, quae ad probandam argumentationem<br />
valet; ea autem et confirmationem et<br />
reprehensionem quaerit; sed quia neque<br />
reprehendi, quae contra dicuntur, possunt, nisi<br />
tua confirmes, neque haec confirmari, nisi illa<br />
reprehendas, idcirco haec et natura et utilitate et<br />
tractatione coniuncta sunt. [332] Omnia autem<br />
concludenda sunt plerumque rebus augendis vel<br />
inflammando iudice vel mitigando; omniaque<br />
cum superioribus orationis locis tum maxime<br />
extremo ad mentis iudicum quam maxime<br />
permovendas et ad utilitatem nostram vocandas<br />
conferenda sunt.<br />
[333] Neque sane iam causa videtur esse cur<br />
secernamus ea praecepta, quae de suasionibus<br />
tradenda sunt aut laudationibus, sunt enim<br />
pleraque <strong>com</strong>munia, sed tamen suadere aliquid<br />
aut dissuadere gravissimae mihi personae videtur<br />
esse; nam et sapientis est consilium explicare<br />
suum de maximis rebus et honesti et diserti, ut<br />
mente providere, auctoritate probare, oratione<br />
persuadere possis.<br />
[LXXXII] Atque haec in senatu minore apparatu<br />
agenda sunt; sapiens enim est consilium<br />
multisque aliis dicendi relinquendus locus,<br />
vitanda etiam ingeni ostentationis suspicio: [334]<br />
contio capit omnem vim orationis et gravitatem<br />
varietatemque desiderat. Ergo in suadendo nihil<br />
est optabilius quam dignitas; nam qui utilitatem<br />
petit, non quid maxime velit suasor, sed quid<br />
interdum magis sequatur, videt. Nemo est enim,<br />
praesertim in tam clara civitate, quin putet<br />
expetendam maxime dignitatem, sed vincit<br />
utilitas plerumque, cum subest ille timor ea<br />
neglecta ne dignitatem quidem posse retineri.<br />
[335] Controversia autem est inter hominum<br />
sententias aut in illo, utrum sit utilius; aut etiam,<br />
cum id convenit, certatur, utrum honestati potius<br />
an utilitati consulendum sit; quae quia pugnare<br />
inter se saepe videntur, qui utilitatem defendet,<br />
enumerabit <strong>com</strong>moda pacis, opum, potentiae,<br />
vectigalium, praesidi militum, ceterarum rerum,<br />
la narración.<br />
135<br />
»Síguese la exposición de la causa, es decir, el<br />
punto sujeto a controversia, y entonces han de<br />
alegarse las pruebas más firmes, ya para<br />
confirmar nuestra opinión, ya para debilitar la del<br />
contrario. En las causas sólo hay un método para la<br />
parte de argumentación: este requiere a la vez la<br />
confirmación y la refutación, porque ni se puede<br />
reprender lo que el contrario dice sin confirmar lo<br />
tuyo, ni defender tu causa sin contestar a sus<br />
argumentos: de aquí que por naturaleza, utilidad y<br />
método estén unidas estas dos partes. En pos de<br />
todo viene la peroración, ya amplificando las<br />
cosas, ya inflamando o mitigando el ánimo de los<br />
jueces.<br />
»En esta parte, todavía más que en las anteriores,<br />
debe reunir el orador cuanto pueda mover los<br />
ánimos y ser de utilidad para su causa.<br />
Y pienso que no hay razón bastante para separar<br />
los preceptos que se dan acerca de la suasión, de<br />
los relativos al género laudatorio, antes casi todos<br />
son <strong>com</strong>unes. Sin embargo, el aconsejar o el<br />
disuadir me parece oficio de más grave persona.<br />
De sabios es dar un consejo en los negocios más<br />
arduos, y de hombre honrado y discreto prever<br />
con el entendimiento, probar con la autoridad y<br />
persuadir con el discurso.<br />
Todo esto ha de hacerse con menor aparato en el<br />
Senado, porque es una asamblea sabia, en que se<br />
ha de dejar lugar para que todos hablen, y evitarse<br />
así toda sospecha de ostentación de ingenio. Pero<br />
en los discursos que se hacen al pueblo, cabe toda<br />
la fuerza, gravedad y variedad: por eso en las<br />
suasorias nada se ha de encarecer sino lo digno y<br />
noble. Los que ponen por fin único la utilidad,<br />
atienden sólo a lo que generalmente ven que<br />
sucede. Nadie hay, sobre todo en una ciudad tan<br />
ilustre, que no crea que la dignidad debe preferirse<br />
a todo; pero en muchas ocasiones vence la utilidad,<br />
cuando entra el temor de que, abandonada ésta, ni<br />
siquiera se pueda retener el honor. La controversia,<br />
pues, y discordia de pareceres se reduce, a esto:<br />
cuál de dos cosas es más útil, o si ha de atenderse<br />
más a lo honesto o a lo útil. Cuando uno y otro<br />
estén en pugna, el defensor de lo útil enumerará las<br />
ventajas de la paz, las utilidades de la riqueza, del<br />
poder, del dinero, de los tributos, de los ejércitos,