Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
tibi, Crasse, concessisset, clarissimo viro et<br />
amplissimo et principi civitatis, ut illa diceres in<br />
maxima contione tuorum civium, quae dixisti?<br />
"Eripite nos ex miseriis, eripite ex faucibus<br />
eorum, quorum crudelitas nisi nostro sanguine<br />
non potest expleri; nolite sinere nos cuiquam<br />
servire, nisi vobis universis, quibus et possumus<br />
et debemus." Omitto miserias, in quibus, ut illi<br />
aiunt, vir fortis esse non potest; omitto faucis, ex<br />
quibus te eripi vis, ne iudicio iniquo exsorbeatur<br />
sanguis tuus, quod sapienti negant accidere<br />
posse: servire vero non modo te, sed universum<br />
senatum, cuius tum causam agebas, ausus es<br />
dicere? [226] Potestne virtus, Crasse, servire istis<br />
auctoribus, quorum tu praecepta oratoris<br />
facultate <strong>com</strong>plecteris? Quae et semper et sola<br />
libera est, quaeque, etiam si corpora capta sint<br />
armis aut constricta vinculis, tamen suum ius<br />
atque omnium rerum impunitam libertatem<br />
tenere debeat. Quae vero addidisti, non modo<br />
senatum servire posse populo, sed etiam debere,<br />
quis hoc philosophus tam mollis, tam languidus,<br />
tam enervatus, tam omnia ad voluptatem corporis<br />
doloremque referens probare posset, senatum<br />
servire populo, cui populus ipse moderandi et<br />
regendi sui potestatem quasi quasdam habenas<br />
tradidisset?<br />
[LIII] [227] Itaque haec cum a te divinitus ego<br />
dicta arbitrarer, P. Rutilius Rufus, homo doctus<br />
et philosophiae deditus, non modo parum<br />
<strong>com</strong>mode, sed etiam turpiter et flagitiose dicta<br />
esse dicebat; idemque Servium Galbam, quem<br />
hominem probe <strong>com</strong>meminisse se aiebat,<br />
pergraviter reprehendere solebat, quod is, L.<br />
Scribonio quaestionem in eum ferente, populi<br />
misericordiam concitasset, cum M. Cato, Galbae<br />
gravis atque acer inimicus, aspere apud populum<br />
Romanum et vehementer esset locutus, quam<br />
orationem in Originibus suis euit ipse. [228]<br />
Reprehendebat igitur Galbam Rutilius, quod is C.<br />
Sulpici Gali propinqui sui Q. pupillum filium<br />
ipse paene in umeros suos extulisset, qui patris<br />
clarissimi recordatione et memoria fletum populo<br />
moveret, et duos filios suos parvos tutelae populi<br />
<strong>com</strong>mendasset ac se, tamquam in procinctu<br />
testamentum faceret sine libra atque tabulis,<br />
populum Romanum tutorem instituere dixisset<br />
illorum orbitati. Itaque, cum et invidia et odio<br />
populi tum Galba premeretur, hisce eum<br />
esclarecido, decir <strong>com</strong>o dijiste ante un gran<br />
número de ciudadanos: «libradnos de estas<br />
miserias; sacadnos de las fauces de éstos cuya<br />
crueldad no puede saciarse con nuestra sangre; no<br />
nos permitáis ser esclavos de nadie, sino de todos<br />
vosotros, de quienes podemos y debemos serlo.»<br />
Dejo aparte las miserias que, según dicen los<br />
filósofos, nunca pueden recaer en un varón<br />
esforzado; prescindo de las fauces, de que deseas<br />
librarte, para que en juicio inicuo no sea devorada<br />
tu sangre, lo cual ellos dicen que jamás puede<br />
acaecer al sabio. ¿Pero cómo te atreviste a decir<br />
que no sólo tú, sino todo el Senado, cuya causa<br />
defendías, estábais en servidumbre? ¿Puede, oh<br />
Craso, según tus autores, ser esclava la virtud,<br />
cuyos preceptos incluyes en la facultad oratoria,<br />
cuando ella es siempre libre, y aunque nuestro<br />
cuerpo esté en prisiones o cargado de cadenas,<br />
ella conserva siempre su derecho e ilimitada<br />
libertad? ¿Y qué filósofo, por muelle, lánguido<br />
y enervado que sea, por más que lo refiera todo al<br />
deleite y dolor del cuerpo, podrá probar lo que<br />
añadiste luego, es a saber, que el Senado, no sólo<br />
puede, sino que debe servir al pueblo? ¿Servir el<br />
Senado al pueblo, cuando el pueblo mismo le ha<br />
concedido las riendas y el derecho de gobernarle y<br />
regirle?<br />
»Al paso que yo juzgaba divina esta oración tuya,<br />
Publio Rutilio Rufo, hombre docto y dado a la<br />
filosofía, no sólo la tachó de inoportuna, sino de<br />
torpe y vergonzosa. El mismo Rutilio solía<br />
decir mal de Servio Galba (a quien mucho había<br />
conocido), porque Galba, cuando le acusó Lucio<br />
Escribonio, quiso excitar la misericordia del<br />
pueblo, después que Marco Caton, grave y<br />
acérrimo enemigo de Galba, había pronunciado<br />
contra él, ante el pueblo romano, un áspero y<br />
vehemente discurso que trae el mismo Caton<br />
en sus Orígenes. Reprendía, pues; Rutilio a<br />
Galba, por haber levantado sobre sus hombros a un<br />
hijo huérfano de su pariente Cayo Sulpicio Galo,<br />
para mover la <strong>com</strong>pasión y el llanto del pueblo con<br />
la memoria de su esclarecido padre, y por haber<br />
en<strong>com</strong>endado sus dos hijos párvulos a la tutela del<br />
pueblo diciendo que hacía testamento sin balanza<br />
ni tablillas, <strong>com</strong>o aquel que va a entrar en <strong>com</strong>bate,<br />
y que dejaba al pueblo romano <strong>com</strong>o tutor de sus<br />
huérfanos. Así pudo salvarse Galba de la<br />
indignación y del odio del pueblo, y por eso dejó<br />
48