You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
te potest neque voluntate. conmigo, ni a nadie profeso tan buena voluntad.<br />
[II] Ac mihi repetenda est veteris cuiusdam<br />
memoriae non sane satis explicata recordatio,<br />
sed, ut arbitror, apta ad id, quod requiris, ut<br />
cognoscas quae viri omnium eloquentissimi<br />
clarissimique senserint de omni ratione dicendi.<br />
[5] Vis enim, ut mihi saepe dixisti, quoniam,<br />
quae pueris aut adulescentulis nobis ex<br />
<strong>com</strong>mentariolis nostris incohata ac rudia<br />
exciderunt, vix sunt hac aetate digna et hoc usu,<br />
quem ex causis, quas diximus, tot tantisque<br />
consecuti sumus, aliquid eisdem de rebus politius<br />
a nobis perfectiusque proferri; solesque non<br />
numquam hac de re a me in disputationibus<br />
nostris dissentire, quod ego eruditissimorum<br />
hominum artibus eloquentiam contineri statuam,<br />
tu autem illam ab elegantia doctrinae<br />
segregandam putes et in quodam ingeni atque<br />
exercitationis genere ponendam.<br />
[6] Ac mihi quidem saepe numero in summos<br />
homines ac summis ingeniis praeditos intuenti<br />
quaerendum esse visum est quid esset cur plures<br />
in omnibus rebus quam in dicendo admirabiles<br />
exstitissent; nam quocumque te animo et<br />
cogitatione converteris, permultos excellentis in<br />
quoque genere videbis non mediocrium artium,<br />
sed prope maximarum. [7] Quis enim est qui, si<br />
clarorum hominum scientiam rerum gestarum vel<br />
utilitate vel magnitudine metiri velit, non<br />
anteponat oratori imperatorem? Quis autem<br />
dubitet quin belli duces ex hac una civitate<br />
praestantissimos paene innumerabilis, in dicendo<br />
autem excellentis vix paucos proferre possimus?<br />
[8] Iam vero consilio ac sapientia qui regere ac<br />
gubernare rem publicam possint, multi nostra,<br />
plures patrum memoria atque etiam maiorum<br />
exstiterunt, cum boni perdiu nulli, vix autem<br />
singulis aetatibus singuli tolerabiles oratores<br />
invenirentur. Ac ne qui forte cum aliis studiis,<br />
quae reconditis in artibus atque in quadam<br />
varietate litterarum versentur, magis hanc dicendi<br />
rationem, quam cum imperatoris laude aut cum<br />
boni senatoris prudentia <strong>com</strong>parandam putet,<br />
convertat animum ad ea ipsa artium genera<br />
circumspiciatque, qui in eis floruerint quamque<br />
multi sint; sic facillime, quanta oratorum sit et<br />
semper fuerit paucitas, iudicabit.<br />
Es mi propósito traer a la memoria una antigua<br />
conversación, de la cual conservo vaga<br />
reminiscencia, suficiente sin embargo para el fin<br />
que deseas y para que conozcas lo que han<br />
opinado sobre el arte de bien decir los varones<br />
más elocuentes y esclarecidos. Muchas veces me<br />
has dicho que, pues aquellos primeros trabajos que<br />
rudos y desaliñados se escaparon de mis manos en<br />
la niñez y en la juventud no son ya dignos de estos<br />
tiempos y de la experiencia que he conseguido en<br />
tantas y tan difíciles causas, debía yo publicar<br />
algo más acabado y perfecto sobre esta materia;<br />
y muchas veces en nuestras conversaciones sueles<br />
disentir de mí, por creer yo que la elocuencia exige<br />
el concurso de todas las demás artes que los<br />
hombres cultos poseen; y tú, por el contrario,<br />
separas la elocuencia de la doctrina y la haces<br />
consistir en un cierto ingenio y ejercicio.<br />
Viendo yo tantos hombres dotados de sumo<br />
ingenio, me pareció digno de averiguarse por qué<br />
se habían distinguido tan poco en la elocuencia,<br />
cuando en todas las demás artes, no sólo en las<br />
medianas, sino en las más difíciles, verás tantos<br />
hombres insignes donde quiera que pares la vista<br />
y la atención. ¿Quién, si estima la gloria de las<br />
ilustres acciones por su utilidad o importancia, no<br />
antepondrá la de un general a la de un orador? ¿Y<br />
quién dudará que aun de sola nuestra ciudad han<br />
salido innumerables guerreros excelentes, al<br />
paso que podemos presentar muy pocos varones<br />
que hayan sobresalido en el decir?<br />
Pues hombres que rigiesen y gobernasen con buen<br />
consejo y sabiduría la república, muchos hubo en<br />
nuestra edad, muchos más en la de nuestros padres<br />
y en la de nuestros mayores, mientras que en todo<br />
este tiempo apenas floreció un buen orador, y<br />
en cada época rara vez se presentó uno<br />
tolerable. Y si alguno cree que este arte de decir no<br />
ha de <strong>com</strong>pararse con la gloria militar o con la<br />
prudencia de buen senador, sino con los otros<br />
estudios literarios y especulativos, fije la atención<br />
en estas mismas artes y vea cuántos han florecido<br />
en ellas siempre, <strong>com</strong>parados con el escaso<br />
número do oradores.<br />
[III] [9] Neque enim te fugit omnium laudatarum Bien sabes que los hombres más doctos tienen por<br />
2