You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
motum; si vero etiam vitiosi aliquid est, id<br />
sumere et in eo vitio similem esse non magnum<br />
est, ut ille, qui nunc etiam, amissa voce, furit in<br />
re publica, Fufius, nervos in dicendo C.<br />
Fimbriae, quos tamen habuit ille, non adsequitur,<br />
oris pravitatem et verborum latitudinem imitatur;<br />
sed tamen ille nec deligere scivit, cuius<br />
potissimum similis esset, et in eo ipso, quem<br />
delegerat, imitari etiam vitia voluit; [92] qui<br />
autem ita faciet, ut oportet, primum vigilet<br />
necesse est in deligendo; deinde, quem probarit,<br />
in eo, quae maxime excellent, ea diligentissime<br />
persequatur. Quid enim causae censetis esse cur<br />
aetates extulerint singulae singula prope genera<br />
dicendi? Quod non tam is facile in nostris<br />
oratoribus possumus iudicare, quia scripta, ex<br />
quibus iudicium fieri posset, non multa sane<br />
reliquerunt, quam in Graecis, ex quorum scriptis,<br />
cuiusque aetatis quae dicendi ratio voluntasque<br />
fuerit, intellegi potest. [93] Antiquissimi fere<br />
sunt, quorum quidem scripta constent, Pericles<br />
atque Alcibiades et eadem aetate Thucydides,<br />
subtiles, acuti, breves, sententiisque magis quam<br />
verbis abundantes: non potuisset accidere, ut<br />
unum genus esset omnium, nisi aliquem sibi<br />
proponerent ad imitandum. Consecuti sunt hos<br />
Critias, Theramenes, Lysias: multa Lysiae scripta<br />
sunt; non nulla Critiae; de Theramene audimus;<br />
omnes etiam tum retinebant illum Pericli sucum,<br />
sed erant paulo uberiore filo. [94] Ecce tibi est<br />
exortus Isocrates, [magister istorum omnium,]<br />
cuius e ludo tamquam ex equo Troiano meri<br />
principes exierunt; sed eorum partim in pompa,<br />
partim in acie inlustres esse voluerunt.<br />
[XXIII] Atque et illi, Theopompi, Ephori,<br />
Philisti, Naucratae multique alii naturis differunt,<br />
voluntate autem similes sunt et inter sese et<br />
magistri; et hi, qui se ad causas contulerunt, ut<br />
Demosthenes, Hyperides, Lycurgus, Aeschines,<br />
Dinarchus aliique <strong>com</strong>plures, etsi inter se pares<br />
non fuerunt, tamen omnes sunt in eodem veritatis<br />
imitandae genere versati, quorum quam diu<br />
mansit imitatio, tam diu genus illud dicendi<br />
studiumque vixit; [95] postea quam exstinctis his<br />
omnis eorum memoria sensim obscurata est et<br />
evanuit, alia quaedam dicendi molliora ac<br />
remissiora genera viguerunt. Inde Demochares,<br />
quem aiunt sororis filium fuisse Demostheni; tum<br />
Phalereus ille Demetrius omnium istorum mea<br />
una calamidad para nuestra república, no alcanza el<br />
nervio que tuvo en el decir Cayo Fimbria, pero<br />
reproduce su maledicencia y sus defectos de<br />
pronunciación; de suerte que ni supo elegir el<br />
mejor modelo, ni imitar en él más que los<br />
defectos. El que quiera evitar estos escollos,<br />
necesario es que elija un buen modelo, y, después,<br />
que estudie bien aquello que constituye su<br />
principal excelencia. ¿En qué pensáis que consiste<br />
el que cada época haya tenido un género de<br />
elocuencia propio? Y esto no se ve tanto en<br />
nuestros oradores, porque dejaron pocos escritos<br />
que nos den luz <strong>com</strong>o en los Griegos, por cuyas<br />
obras podemos conocer el gusto e inclinaciones de<br />
cada tiempo. Los más antiguos de quienes se<br />
conservan oraciones son Pericles, Alcibiades y<br />
Tucídides, escritores sutiles, agudos y breves más<br />
abundantes en sentencias que en palabras. Su estilo<br />
no hubiera podido ser tan igual si no se hubieran<br />
propuesto un mismo ejemplar y dechado. A estos<br />
siguieron Critias, Teramenes, Lisias. De Lisias<br />
hay muchos escritos; algunos de Critias; de<br />
Teramenes nunca vi ninguno. Todos éstos<br />
conservaban el nervio de Pericles, pero el hilo de<br />
su oración era más abundante.<br />
»Todos ellos habían tenido por maestro a Isócrates,<br />
de cuya escuela, <strong>com</strong>o del caballo de Troya, no<br />
salieron más que príncipes. Unos sobresalieron en<br />
la pompa; otros en la batalla.<br />
Entre los primeros, se cuentan Teopompo, Eforo,<br />
Filisto, Panerates y muchos otros de diverso<br />
ingenio, pero semejantes entre sí, y con su<br />
maestro, en el gusto. Y los que se dedicaron a las<br />
causas forenses <strong>com</strong>o Demóstenes, Pericles,<br />
Licurgo, Esquines, Dinareo y otros muchos,<br />
aunque no fueron iguales entre sí, se parecieron<br />
todos en el arte de imitar la naturaleza; y mientras<br />
esta imitación duró, se mantuvo la sencillez y el<br />
buen gusto; pero después que ellos murieron y su<br />
memoria se fue oscureciendo y apagando, empezó<br />
a florecer otro estilo más muelle y remiso.<br />
Entonces florecieron Democares (a quien dicen<br />
hijo de una hermana de Demóstenes) y Demetrio<br />
Falereo, que a mi parecer fue más culto que todos<br />
80