Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
[XVII] [71] Tum Catulus "praeclare mihi videris,<br />
Antoni, posuisse" inquit "ante oculos, quid<br />
discere oporteret eum, qui orator esset futurus,<br />
quid, etiam si non didicisset, ex eo, quod<br />
didicisset, adsumeret; deduxisti enim totum<br />
hominem in duo genera solum causarum, cetera<br />
innumerabilia exercitationi et similitudini<br />
reliquisti: sed videto ne in istis duobus generibus<br />
hydra tibi sit et pellis, Hercules autem et alia<br />
opera maiora in illis rebus, quas praetermittis,<br />
relinquantur; non enim mihi minus operis videtur<br />
de universis generibus rerum quam de<br />
singulorum causis ac multo etiam maius de<br />
natura deorum quam de hominum litibus dicere."<br />
"Non est ita," inquit Antonius; [72] "dicam enim<br />
tibi, Catule, non tam doctus quam, id quod est<br />
maius, expertus: omnium ceterarum rerum oratio,<br />
mihi crede, ludus est homini non hebeti neque<br />
inexercitato neque <strong>com</strong>munium litterarum et<br />
politioris humanitatis experti; in causarum<br />
contentionibus magnum est quoddam opus atque<br />
haud sciam an de humanis operibus longe<br />
maximum; in quibus vis oratoris plerumque ab<br />
imperitis exitu et victoria iudicatur; ubi adest<br />
armatus adversarius, qui sit et feriendus et<br />
repellendus; ubi saepe is, qui rei dominus futurus<br />
est, alienus atque iratus aut etiam amicus<br />
adversario et inimicus tibi est; cum aut docendus<br />
is est aut dedocendus aut reprimendus aut<br />
incitandus aut omni ratione ad tempus, ad<br />
causam oratione moderandus (in quo saepe<br />
benevolentia ad odium, odium autem ad<br />
benevolentiam deducendum est); aut tamquam<br />
machinatione aliqua tum ad severitatem tum ad<br />
remissionem animi, tum ad tristitiam ad laetitiam<br />
est contorquendus; [73] omnium sententiarum<br />
gravitate, omnium verborum ponderibus est<br />
utendum; accedat oportet actio varia, vehemens,<br />
plena animi, plena spiritus, plena doloris, plena<br />
veritatis. In his operibus si quis illam artem<br />
<strong>com</strong>prehenderit, ut tamquam Phidias Minervae<br />
signum efficere possit, non sane, quem ad<br />
modum, ut in clipeo idem artifex, minora illa<br />
opera facere discat, "laborabit."<br />
[XVIII] [74] Tum Catulus "quo ista maiora ac<br />
mirabiliora fecisti, eo me maior exspectatio tenet<br />
quibusnam rationibus quibusque praeceptis ea<br />
tanta vis <strong>com</strong>paretur; non quo mea quidem iam<br />
intersit - neque enim aetas id mea desiderat et<br />
-Entonces, dijo Cátulo: «Paréceme, Antonio, que<br />
nos has expuesto muy bien lo que debe saber el que<br />
se dedique a la oratoria, y aunque no lo haya<br />
aprendido, de dónde puede con facilidad tomarlo;<br />
pero sólo has hablado de dos géneros de causas;<br />
las demás, que son innumerables, las dejas a la<br />
experiencia y al ejercicio. Pero mira no sea que<br />
esos dos géneros sean para tí la hidra y la piel, y<br />
que el Hércules y todas las demás obras mayores<br />
se queden entre las cosas que omites. No me<br />
parece tan fácil hablar de las cuestiones universales<br />
<strong>com</strong>o de las particulares, y es mucho más difícil<br />
tratar de la naturaleza de los Dioses que de los<br />
litigios humanos.<br />
-No es así, replicó Antonio; y lo que voy a decir,<br />
Cátulo, no nace de mi ciencia, sino de mi larga<br />
experiencia. Créeme, todos los demás géneros de<br />
discursos son <strong>com</strong>o juegos para un hombre que no<br />
sea rudo e inexperto, ni carezca de las letras y<br />
educación que suelen tenerse, al paso que en las<br />
luchas forenses la dificultad es grande, y quizá la<br />
mayor que cabe en obra humana, pues muchas<br />
veces los ignorantes juzgan del mérito, del orador<br />
por el éxito y la victoria, y además se presenta un<br />
adversario armado, a quien hay que herir y<br />
rechazar. Allí, el que ha de decidir la cuestión es<br />
muchas veces enemigo tuyo y amigo de tu<br />
adversario, o está enojado contigo o no te conoce;<br />
unas veces tendrás que instruirle, otras que<br />
desengañarle, o reprimirle, o incitarle o moderarle<br />
con discursos a<strong>com</strong>odados a cada tiempo y causa,<br />
trayéndole muchas veces de la benevolencia al<br />
odio, o del odio a la benevolencia, y excitando los<br />
distintos afectos de severidad, indulgencia,<br />
tristeza y alegría. A todo esto ha de añadirse la<br />
gravedad de las sentencias, el peso de las<br />
palabras y la acción variada, vehemente, llena de<br />
alma, llena de espíritu, llena de verdad. El que<br />
consiga todo esto, y pueda, <strong>com</strong>o Fidias, labrar la<br />
estatua de Minerva, no necesitará hacer nuevo<br />
estudio para cincelar el escudo de la Diosa.»<br />
Entonces dijo Cátulo: «Cuánto más lo ponderas y<br />
encareces, tanto más entro en curiosidad de saber<br />
por qué medios y preceptos se adquiere esa<br />
fuerza prodigiosa; y no porque me interese mucho<br />
el saberlo, pues ya mi edad no es para<br />
75