You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
[12] Postero igitur die, quam illa erant acta, hora<br />
fere secunda, cum etiam tum in lecto Crassus<br />
esset et apud eum Sulpicius sederet, Antonius<br />
autem inambularet cum Cotta in porticu, repente<br />
eo Q. Catulus senex cum C. Iulio fratre venit;<br />
quod ubi audivit, <strong>com</strong>motus Crassus surrexit<br />
omnesque admirati maiorem aliquam esse<br />
causam eorum adventus suspicati sunt. [13] Qui<br />
cum inter se, ut ipsorum usus ferebat, amicissime<br />
consalutassent: "quid vos tandem?" Crassus<br />
"num quidnam" inquit "novi?" "Nihil sane,"<br />
inquit Catulus "etenim vides esse ludos; sed - vel<br />
tu nos ineptos licet" inquit "vel molestos putes -<br />
cum ad me in Tusculanum" inquit "heri vesperi<br />
venisset Caesar de Tusculano suo, dixit mihi a se<br />
Scaevolam hinc euntem esse conventum, ex quo<br />
mira quaedam se audisse dicebat; te, quem ego<br />
totiens omni ratione temptans ad disputandum<br />
elicere non potuissem, permulta de eloquentia<br />
cum Antonio disseruisse et tamquam in schola<br />
prope ad Graecorum consuetudinem disputasse:<br />
[14] ita me frater exoravit ne ipsum quidem a<br />
studio audiendi nimis abhorrentem, sed me<br />
hercule verentem, ne molesti vobis<br />
interveniremus, ut huc secum venirem; etenim<br />
Scaevolam ita dicere aiebat, bonam partem<br />
sermonis in hunc diem esse dilatam. Hoc tu si<br />
cupidius factum existimas, Caesari attribues; si<br />
familiarius, utrique nostrum; nos quidem, nisi<br />
forte molesti intervenimus, venisse delectat."<br />
[IV] [15] Tum Crassus "equidem, quaecumque<br />
vos causa huc attulisset, laetarer, cum apud me<br />
viderem homines mihi carissimos et<br />
amicissimos; sed tamen, vere dicam, quaevis<br />
mallem fuisset, quam ista, quam dicis. Ego enim,<br />
ut, quem ad modum sentio, loquar, numquam<br />
mihi minus quam hesterno die placui; magis adeo<br />
id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,<br />
qui, dum obsequor adulescentibus, me senem<br />
esse sum oblitus fecique id, quod ne adulescens<br />
quidem feceram, ut eis de rebus, quae doctrina<br />
aliqua continerentur, disputarem. Sed hoc tamen<br />
cecidit mihi peropportune, quod transactis iam<br />
meis partibus ad Antonium audiendum venistis."<br />
[16] Tum Caesar "equidem," inquit "Crasse, ita<br />
sum cupidus in illa longiore te ac perpetua<br />
disputatione audiendi, ut, si id mihi minus<br />
contingat, vel hoc sim cotidiano tuo sermone<br />
Al día siguiente de la conversación ya referida,<br />
cerca de la hora segunda, estando todavía Craso en<br />
la cama y cerca de él sentado Sulpicio, y Antonio<br />
y Cota paseándose por el pórtico, se les presentó<br />
de repente Quinto Cátulo el viejo, con su hermano<br />
Cayo Julio.<br />
Así que lo supo Craso, se levantó a toda prisa, no<br />
alcanzando a <strong>com</strong>prender la causa de visita tan<br />
inesperada; y después de haberse saludado muy<br />
amistosamente <strong>com</strong>o era costumbre entre ellos, les<br />
preguntó Craso: «Qué novedad os trae tan de<br />
mañana?<br />
-Ninguna, dijo Cátulo, pues ya ves que es tiempo<br />
de juegos públicos; pero aunque nos tengas por<br />
impertinentes y molestos, te diré que, habiendo<br />
venido ayer tarde César de su granja Tusculana a<br />
la mía, se había encontrado con Escévola, el cual<br />
le había referido maravillas: que tú, de quien yo<br />
nunca había conseguido con ruegos ni<br />
exhortaciones que hablases de estas cosas, habías<br />
disputado largamente de la elocuencia con<br />
Antonio, al modo de la escuela griega: entonces mi<br />
hermano me rogó encarecidamente que te trajera,<br />
a lo cual yo asentí por el deseo que tenía de oírte,<br />
si bien temía seros molesto. Escévola me había<br />
asegurado que buena parte de la conversación<br />
había quedado para este día. Si crees que hemos<br />
obrado con ligereza, atribúyeselo a César; si con<br />
amistad, a cualquiera de nosotros. Por lo demás, si<br />
no os somos molestos, nos alegraremos mucho de<br />
haber venido.»<br />
Entonces dijo Craso: «Sea cualquiera la causa<br />
que aquí os haya traído, siempre me place ver en<br />
mi casa a tan buenos amigos míos, pero quisiera<br />
que el motivo hubiera sido otro del que decís. Pues<br />
yo (y os lo digo <strong>com</strong>o lo siento) nunca he<br />
quedado más descontento de mí mismo que ayer;<br />
aunque esto me sucedió más por mi<br />
condescendencia que por otra culpa mía, pues<br />
queriendo dar gusto a estos jóvenes, me he<br />
olvidado de que yo era un viejo, y he hecho lo que<br />
nunca hice ni aun de joven: disputar sobre todo lo<br />
que abraza el arte de la palabra. Bien me ha<br />
venido que hayáis llegado cuando está acabada mi<br />
parte y empieza la de Antonio.»<br />
Respondióle César: «En verdad, Craso, tanto gusto<br />
tengo de oírte, que si no logro una controversia<br />
larga y seguida, a lo menos he de disfrutar de tu<br />
cotidiana conversación. Así veré si mi amigo<br />
62