Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
diligentia; qua una virtute omnes virtutes reliquae<br />
continentur. [151] Nam orationis quidem copia<br />
videmus ut abundent philosophi, qui, ut opinor -<br />
sed tu haec, Catule, melius - nulla dant praecepta<br />
dicendi nec idcirco minus, quaecumque res<br />
proposita est, suscipiunt, de qua copiose et<br />
abundanter loquantur."<br />
[XXXVI] [152] Tum Catulus "est," inquit "ut<br />
dicis, Antoni, ut plerique philosophi nulla tradant<br />
praecepta dicendi et habeant paratum tamen quid<br />
de quaque re dicant; sed Aristoteles, is, quem ego<br />
maxime admiror, posuit quosdam locos, ex<br />
quibus omnis argumenti via non modo ad<br />
philosophorum disputationem, sed etiam ad hanc<br />
orationem, qua in causis utimur, inveniretur; a<br />
quo quidem homine iam dudum, Antoni, non<br />
aberrat oratio tua, sive tu similitudine illius divini<br />
ingeni in eadem incurris vestigia sive etiam illa<br />
ipsa legisti atque didicisti, quod quidem mihi<br />
magis veri simile videtur; plus enim te operae<br />
Graecis dedisse rebus video quam putaramus."<br />
[153] Tum ille "verum" inquit "ex me audies,<br />
Catule: semper ego existimavi iucundiorem et<br />
probabiliorem huic populo oratorem fore, qui<br />
primum quam minimam artifici alicuius, deinde<br />
nullam Graecarum rerum significationem daret:<br />
atque ego idem existimavi pecudis esse, non<br />
hominis, cum tantas res Graeci susciperent,<br />
profiterentur, agerent seseque et videndi res<br />
obscurissimas et bene vivendi et copiose dicendi<br />
rationem daturos hominibus pollicerentur, non<br />
admovere aurem et, si palam audire eos non<br />
auderes, ne minueres apud tuos civis<br />
auctoritatem tuam, subauscultando tamen<br />
excipere voces eorum et procul quid narrarent<br />
attendere. Itaque feci, Catule, et istorum omnium<br />
summatim causas et genera ipsa gustavi."<br />
[XXXVII] [154] "Valde hercule" inquit Catulus<br />
"timide tamquam ad aliquem libidinis scopulum<br />
sic tuam mentem ad philosophiam appulisti,<br />
quam haec civitas aspernata numquam est; nam<br />
et referta quondam Italia Pythagoreorum fuit<br />
tum, cum erat in hac gente magna illa Graecia; ex<br />
quo etiam quidam Numam Pompilium, regem<br />
nostrum, fuisse Pythagoreum ferunt, qui annis<br />
ante permultis fuit quam ipse Pythagoras; quo<br />
etiam maior vir habendus est, quoniam illam<br />
sapientiam constituendae civitatis duobus prope<br />
elegantemente de cualquier asunto que se les<br />
proponga.»<br />
Entonces dijo Cátulo: «Dices bien, Antonio, que<br />
muchos filósofos no dan precepto alguno de<br />
oratoria, sino que tienen preparado siempre algo<br />
que decir en cualquier materia. Pero Aristóteles, a<br />
quien yo admiro mucho, propuso ciertos lugares<br />
<strong>com</strong>unes de los cuales se pueden sacar<br />
argumentos, no sólo para las disputas filosóficas,<br />
sino también para las forenses. Y por cierto que tus<br />
discursos, Antonio, no se alejan mucho de sus<br />
preceptos, o sea que tú, por la semejanza de<br />
ingenio, hayas venido a tropezar en las huellas de<br />
aquel divino filósofo, o sea porque le has leído y<br />
estudiado, lo cual parece más verosímil, ya que te<br />
has dedicado a las letras griegas más de lo que<br />
creímos.<br />
-Te diré la verdad, Cátulo: siempre creí que sería<br />
más agradable al pueblo el orador que manifestase<br />
muy poco artificio y ningún conocimiento de las<br />
letras griegas; pero también juzgué siempre que<br />
era de bestias y no de hombres el no oír a los<br />
Griegos cuando prometen enseñar cosas<br />
oscurísimas, y dar preceptos de buen vivir y de bien<br />
hablar, y no oírlos en público, por el pueril temor<br />
de disminuir nuestra autoridad entre los<br />
conciudadanos, sin perjuicio de atender con<br />
disimulo a lo que dicen. Así lo hice, oh Cátulo, y<br />
así adquirí un conocimiento sumario de las causas y<br />
de los géneros.<br />
-¡Por vida de Hércules! dijo Cátulo, que te has<br />
acercado muy tímidamente, y <strong>com</strong>o si fueras a<br />
tropezar en algún escollo de liviandad, a la<br />
filosofía, la cual nunca fue despreciada entre<br />
nosotros. Porque en otro tiempo estuvo llena de<br />
Pitagóricos Italia, cuando una parte de esta región<br />
se llamaba Magna Grecia, y aun dicen algunos que<br />
nuestro rey Numa Pompilio fue también<br />
pitagórico, siendo así que vivió muchos años antes<br />
que Pitágoras; por lo cual es digno de mayor<br />
admiración el que conociera el arte e constituir<br />
93