Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marco Tulio Cicerón Diálogos del Orador<br />
Themistocli responsum memoriae nobis opera<br />
danda non est neque illa mea cautio et timiditas<br />
in causis propter praestantem prudentiam Crassi<br />
neglegenda est; uterque enim istorum non mihi<br />
attulit aliquam, sed suam significavit facultatem.<br />
[301] Etenim permulta sunt in causis in omni<br />
parte orationis circumspicienda, ne quid<br />
offendas, ne quo inruas: saepe aliqui testis aut<br />
non laedit aut minus laedit, nisi lacessatur; orat<br />
reus, urgent advocati, ut invehamur, ut male<br />
dicamus, denique ut interrogemus: non moveor,<br />
non obtempero, non satis facio; neque tamen<br />
ullam adsequor laudem; homines enim imperiti<br />
facilius quod stulte dixeris reprehendere quam<br />
quod sapienter tacueris laudare possunt. [302]<br />
Hic quantum fit mali, si iratum, si non stultum, si<br />
non levem testem laeseris! Habet enim et<br />
voluntatem nocendi in iracundia et vim in<br />
ingenio et pondus in vita. Nec, si hoc Crassus<br />
non <strong>com</strong>mittit, ideo non multi et saepe<br />
<strong>com</strong>mittunt. Quo quidem mihi turpius videri nihil<br />
solet, quam quod ex oratoris dicto aliquo aut<br />
responso aut rogato sermo ille sequitur: "occidit."<br />
"Adversariumne?" "Immo vero" aiunt "se et eum,<br />
quem defendit."<br />
[LXXV] [303] Hoc Crassus non putat nisi<br />
perfidia accidere posse; ego autem saepissime<br />
video in causis aliquid mali facere homines<br />
minime malos. Quid, illud, quod supra dixi,<br />
solere me cedere et, ut planius dicam, fugere ea,<br />
quae valde causam meam premerent, cum id non<br />
faciunt alii versanturque in hostium castris ac sua<br />
praesidia dimittunt, mediocriterne causis nocent,<br />
cum aut adversariorum adiumenta confirmant aut<br />
ea, quae sanare nequeunt, exulcerant? [304]<br />
Quid, cum personarum, quas defendunt, rationem<br />
non habent, si, quae sunt in eis invidiosa, non<br />
mitigant extenuando, sed laudando et efferendo<br />
invidiosiora faciunt, quantum est in eo tandem<br />
mali? Quid, si in homines caros iudicibusque<br />
iucundos sine ulla praemunitione orationis<br />
acerbius et contumeliosius invehare, nonne a te<br />
iudices abalienes? [305] Quid, si, quae vitia aut<br />
in<strong>com</strong>moda sunt in aliquo iudice uno aut<br />
pluribus, ea tu in adversariis exprobrando non<br />
intellegas te in iudices invehi, mediocrene<br />
peccatum est? Quid, si, cum pro altero dicas,<br />
litem tuam facias aut laesus efferare iracundia,<br />
causam relinquas, nihilne noceas? In quo ego,<br />
129<br />
prudencia de Craso. Porque ninguno de ellos me ha<br />
<strong>com</strong>unicado sus facultades y sólo han hecho<br />
gallarda muestra de las suyas. Hay en las causas y<br />
en todas las partes del discurso mucho que reparar,<br />
mucho en que tropezar. A veces un testigo no nos<br />
ofendería, o nos ofendería menos si no le<br />
provocásemos; nos ruega el reo, nos instan los<br />
abogados para que a<strong>com</strong>etamos, para que<br />
injuriemos; finalmente, para que interroguemos. Si<br />
no me muevo, si no obedezco, si no satisfago sus<br />
deseos, no alcanzaré ninguna gloria. Los<br />
ignorantes pueden reprender mejor lo que se dice<br />
neciamente que lo que sabiamente se calla.<br />
¡Cuánto mal puede resultar entonces de ofender a<br />
un testigo que esté enojado, y no sea necio ni<br />
liviano! Porque entonces la ira le da voluntad de<br />
ofender y su vida autoridad; y aunque Craso no lo<br />
haga, otros muchos lo hacen. Y nada me parece<br />
más torpe que oír decir después de un discurso:<br />
«Le mató.<br />
-¿A quién, a su adversario?<br />
-Nada de eso, se mató a sí mismo y a su<br />
defendido.»<br />
»Craso juzga que esto no puede acontecer sino por<br />
mala fe, y sin embargo, he visto oradores que<br />
personalmente no son malos, hacer mucho mal<br />
con sus defensas. Pues que, lo que antes dije, de<br />
que acostumbro ceder, y digámoslo más claro, huir<br />
de todo lo que puede <strong>com</strong>prometer mi causa,<br />
¿cuando otros no lo hacen, y se aventuran en el<br />
campo enemigo, y abandonan sus propios reales,<br />
os parece que hacen poco daño a la causa<br />
acrecentando las fuerzas de los enemigos y<br />
exacerbando las llagas que no pueden sanar? ¿Y<br />
qué diré cuando no tienen cuenta con las personas<br />
a quienes defienden, y en vez de mitigar la<br />
indignación que pueda haber contra ellas, la<br />
acrecientan con desmedidas alabanzas? ¡Cuánto<br />
mal no causan con esto! Y qué, si afrentas e<br />
injurias sin provocación alguna a hombres queridos<br />
y estimados de los jueces, ¿no te enajenarás su<br />
favor con esto solo? ¿Y es leve pecado reprender<br />
en el adversario vicios y defectos de que participan<br />
alguno o muchos de los jueces, de modo que<br />
parezca que la reprensión va contra estos? Y qué,<br />
si en son de defender a otro, defiendes sólo tu<br />
propia causa, o, arrebatado por la ira te alejas del