Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

Verhoeven, L. (2001): Protocol Leesproblemen en Dyslexie. Nijmegen:
Expertisecentrum Nederlands.
Verhoeven, L. & H. Wentink (2004): Protocol Leesproblemen en Dyslexie
voor groep 5-8. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.
4.1.1 Strategieën technisch lezen
Omschrijving De lezer hanteert strategieën om een visueel weergegeven tekst te
decoderen of te verklanken.
Toelichting De volgende strategieën voor technisch lezen worden onderscheiden:
De elementaire leeshandeling
De lezer leest een tekst door grafeem voor grafeem te verklanken. De
elementaire leeshandeling wordt in de fase van voortgezet technisch lezen
alleen nog gebruikt voor het lezen van nieuwe woorden.
Lezen met behulp van klankclusters en spellingpatronen
De lezer herkent direct klankclusters, vaak voorkomende
medeklinkercombinaties (zoals str of sch) en spellingpatronen, vaak
voorkomende klinker- en medeklinkercombinaties (zoals aan of ok). De
lezer hoeft hier dus niet grafeem voor grafeem te verklanken.
Lezen met behulp van de visuele woordvorm of directe woordherkenning
De lezer herkent het woord direct aan de vorm, als een plaatje, en hoeft dit
woord dus niet te decoderen. Geschikt voor veelvoorkomende woorden.
Lezen met behulp van morfologische analyse
De lezer herkent direct morfemen of woorddelen in een woord. Bijvoorbeeld:
in caviahok herkent de lezer direct de delen cavia en hok.
Lezen met behulp van de context
De lezer leest het woord door naar de context in de zin te kijken. De lezer
weet bijvoorbeeld al wat er komt in de zin: “De kip legt een ...”, zonder het
laatste woord in deze zin gelezen te hebben. Deze strategie sluit aan bij de
top-downbenadering van het leesproces en is pas goed mogelijk indien de
elementaire leeshandeling geautomatiseerd is. De lezer maakt gebruik van
zijn tekstbegrip en van zijn kennis van de wereld.
Zie ook Elementaire leeshandeling; strategieoefeningen; leesstrategieën;
leesproces.
4.1.2 Leessnelheid
Omschrijving De lezer leest een tekst in een zodanig tempo dat tekstbegrip mogelijk is.
Het kan gaan om het hardop verklanken en om het stillezen van de tekst.
Toelichting Het leestempo wordt opgevoerd zodra de elementaire leeshandeling wordt
beheerst. Bij een hogere leessnelheid is er weinig bewuste aandacht voor
de klankletterkoppeling en staat de automatisering centraal. Zo is er meer
ruimte voor begrip van de tekst.
Zie ook Strategieën technisch lezen; elementaire leeshandeling; automatisering.
4.1.3 Voordrachtsaspecten
Omschrijving De lezer beschikt over technieken om een tekst voor te lezen.
Toelichting De volgende aspecten voor een goede voordracht worden onderscheiden:
Uitspraak en articulatie
De lezer spreekt de woorden duidelijk uit en hanteert geen
spellinguitspraak, zoals in /padunstoel/. De /n/ spreek je niet uit, al schrijf je
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 116