Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

Oepkes, H. (2006): Spelling. JSW-boek 35. Baarn: Uitgeverij Bekadidact.
9.1.1 (3.1.8) Elementaire spellinghandeling
Omschrijving De eerste spellingstrategie die de leerling zich eigen maakt: een woord
opsplitsen in klanken en daar de bijbehorende letters voor schrijven.
Toelichting De elementaire spellinghandeling vormt de grondslag van de
spellingvaardigheid. Ze is gebaseerd op het fonologisch principe van ons
schriftsysteem: een foneem wordt weergegeven door een grafeem.
Deze spellingstrategie bestaat uit de volgende stappen:
- het gesproken woord auditief analyseren in afzonderlijke fonemen;
bijvoorbeeld in het woord /tuin/ de fonemen /t/, /ui/ en /n/;
- volgorde van de fonemen onthouden;
- de juiste grafemen koppelen aan de fonemen, bijvoorbeeld t aan /t/;
- het hele woord schrijven: tuin.
De elementaire spellinghandeling is te beschouwen als het spiegelbeeld van de
elementaire leeshandeling, waarin het geschreven woord tuin wordt omgezet in
het gesproken woord /tuin/.
Zie ook Spellingstrategieën; principes Nederlandse spelling; auditieve vaardigheden;
elementaire leeshandeling.
9.1.2 Spellingstrategieën
Omschrijving De aanpak (strategie) die iemand gebruikt om tot de juiste schrijfwijze van een
woord te komen.
Toelichting Meestal wordt een indeling gemaakt in directe en indirecte spellingstrategieën.
We maken gebruik van de directe spellingstrategie als we een woord zo vaak
hebben geschreven dat we niet meer hoeven na te denken hoe het correct
gespeld moet worden; het spellen is geautomatiseerd.
We maken gebruik van een indirecte spellingstrategie als we bij het schrijven
van een woord bepaalde denkhandelingen moeten toepassen.
De volgende indirecte spellingstrategieën worden onderscheiden (Huizinga
2003):
Fonologische strategie (ook auditieve strategie genoemd)
Een woord in afzonderlijke klanken of klankgroepen opsplitsen en daar de
bijbehorende letters voor schrijven. Als een woord auditief wordt geanalyseerd
in afzonderlijke spraakklanken (fonemen), gebruiken we de elementaire
spellinghandeling. Als een woord wordt geanalyseerd in klankgroepen
(bijvoorbeeld ooi, eeuw, eur, nk), gebruiken we de klankclusterstrategie.
Woordbeeldstrategie (ook visuele strategie genoemd)
Een beroep doen op het woordgeheugen. Deze strategie is vooral bruikbaar bij
leenwoorden (bijvoorbeeld centrum, taxi) en bij woorden die klanken bevatten
die op verschillende manieren kunnen worden geschreven, zoals ei-ij, ou-au en
g-ch.
Regelstrategie
Bij het schrijven van een niet-klankzuiver woord een spellingregel toepassen.
Een regel houdt in dat in een bepaalde situatie een klank of een
klankcombinatie afwijkend geschreven wordt. Bijvoorbeeld: hoor je /ies/ aan het
eind van een meerlettergrepig woord, dan schrijf je isch.
Analogiestrategie
Een woord schrijven door het te vergelijken met een ander woord. Kenmerkend
voor deze strategie is dat je woorden schrijft op basis van zelf ontdekte
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 213