Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

eeuw geformuleerde ‘deficiet- of taalachterstandopvatting’. Die opvatting had
toen betrekking op leerlingen uit de zogenaamde achterstandsmilieus. De visie
was dat bijvoorbeeld kinderen uit arbeidersgezinnen hun taal minder goed
beheersen dan kinderen uit gezinnen met hoogopgeleide ouders.
Een meer taalkundige visie op dit verschijnsel is dat kinderen uit verschillende
milieus een verschillende variant van de standaardtaal spreken. Iedere variant
voldoet in de eigen context en is daarmee een volwaardige taal.
De taalvariant die in het onderwijs wordt gehanteerd, vertoont meer
overeenkomsten met de thuistaal van sommige leerlingen dan van andere. Taal
in het onderwijs is beter afgestemd op kinderen uit midden- of hogere milieus.
Tegenwoordig wordt het begrip taalachterstand veel gebruikt in relatie tot
meertalige leerlingen en leerlingen uit sociaaleconomisch zwakkere milieus die
met een laag taalvaardigheidsniveau de basisschool binnenkomen. Het heeft
uitdrukkelijk betrekking op de taalvaardigheid in het Nederlands die achterblijft
bij die van eentalige leeftijdsgenoten. Het feit dat meertalige kinderen twee talen
beheersen, komt in deze term niet tot uitdrukking.
Zie ook Taalstimulering; taalvariatie; woordenschatontwikkeling in een tweede taal;
woordenschatontwikkeling bij taalzwakke kinderen.
1.3.9 (2.3.7, 3.3.5) Voor- en vroegschoolse educatie (VVE)
Omschrijving Programma’s voor voor- en vroegschoolse educatie (VVE) met als doel kinderen
in achterstandssituaties extra te stimuleren in hun (taal)ontwikkeling om zo de
start in het basisonderwijs te vergemakkelijken.
Toelichting De overheid voorziet in een aanvullend budget om voor kinderen in
achterstandssituaties een geïntensiveerd aanbod te realiseren. VVE is gericht op
kinderen in peuterspeelzalen en de onderbouw van het basisonderwijs om
achterstanden weg te werken. Deze beide instanties werken daarbij nauw
samen, soms in het kader van wat wel een brede school of een open wijk school
wordt genoemd.
Criteria voor een goed VVE-programma zijn bijvoorbeeld: een doorlopend
programma voor 2- tot 6-jarigen, een gestructureerde didactische aanpak waarbij
gebruik wordt gemaakt van een registratiesysteem, een intensief aanbod (bij
voorkeur vier dagdelen en twee leidsters of leerkrachten per groep) en goed
opgeleide leidsters of leerkrachten. Ook is het belangrijk ouders zo veel mogelijk
erbij te betrekken.
Door Sardes en het Expertisecentrum Nederlands is de Taallijn VVE ontwikkeld.
Deze taallijn bestaat uit vijf onderdelen: Gesprekken, Woordenschat, Interactief
voorlezen, ICT en Ouderbetrokkenheid. DeTaallijn VVE sluit aan bij gangbare
VVE-programma's als Piramide, Caleidoscoop en Startblokken.
In 2006 is de Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2 op de markt
gekomen. Deze Taallijn is geschikt voor alle kinderen in groep 1 en 2 en de
eerste helft van groep 3, en in het bijzonder voor kinderen met een
taalachterstand. De Taallijn wil de aansluiting van de peuterspeelzaal op de
basisschool waarborgen, en de aansluiting van groep 2 op groep 3.
Zie ook Thuissituatie en geletterdheid.
1.4.1 (9x) Opvattingen taalonderwijs algemeen
Omschrijving Beschrijving van de overkoepelende opvattingen over het onderwijs
Nederlandse taal in de basisschool.
Toelichting In de discussie over het taalonderwijs van de afgelopen vijftig jaar stond de
volgende vraag centraal: moet het taalonderwijs gericht zijn op de vormen van
taal of op de betekenissen die met taal worden overgebracht?
Bij vorm wordt de nadruk gelegd op technische vaardigheden voor correct
taalgebruik, zoals spelling, zinsbouw, handschrift, uitspraak en
woordherkenning. Bij betekenis gaat het vooral om het begrijpen en produceren
van inhouden.
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 68