Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

Schriftelijke voorbeelden zijn een artikel in de krant, een roman of een verhaal
in het geschiedenisboek. Teksten zijn er in allerlei soorten en maten, en worden
uitgesproken of geschreven met verschillende doelen.
Met de term ‘geschreven tekst’ benadrukken we niet alleen het schriftelijke
karakter van de tekst, maar ook dat het gaat om een tekst die (door de
leerling/schrijver) is geschreven. Het is het product van schrijfactiviteiten. Dit in
tegenstelling tot de ‘leesteksten’; dat zijn teksten die door de leerling/lezer
worden gelezen.
Zie ook Tekstsoorten; tekstdoelen; tekstkenmerken; leesteksten.
6.1.9 (5.1.7)Tekstsoorten
Omschrijving Teksten die dezelfde bedoeling hebben, horen tot dezelfde tekstsoort.
Toelichting Er zijn verschillende soorten teksten, die met een bepaalde bedoeling zijn
geschreven (Aarnoutse & Verhoeven, 2003):
Verhalende teksten
Daarbij gaat het om verzonnen gebeurtenissen of om een persoonlijke
weergave van de realiteit. Deze teksten hebben vaak de bedoeling om de lezer
te amuseren.
Informatieve teksten
Daarin beschrijven auteurs de werkelijkheid, zoals in kranten, tijdschriften,
studieboeken en encyclopedieën. Ze hebben de bedoeling de lezer informatie
te geven en zijn kennis van de werkelijkheid te verrijken.
Directieve teksten
Daarin wordt beschreven hoe een bepaalde handeling of procedure moet
worden uitgevoerd, zoals een recept uit een kookboek of een handleiding.
Schrijvers van deze teksten proberen de handelingen van de lezer te sturen
door middel van instructies.
Beschouwende teksten
Daarin doen schrijvers niet alleen verslag van de werkelijkheid, maar geven ze
ook hun mening over een gebeurtenis of situatie, zoals in een commentaar of
recensie. Ze geven hun kijk op het probleem en proberen die veelal te
onderbouwen.
Argumentatieve teksten
Daarin proberen auteurs de opvattingen van de lezer met argumenten te
beïnvloeden. Ze trachten de lezer te overreden, te overtuigen of over te halen
om in actie te komen. Voorbeelden van argumentatieve teksten zijn een
advertentietekst of een sollicitatiebrief.
Kennis van tekstsoorten helpt de lezer en de schrijver bij het bepalen van lees-
en schrijfstrategieën.
Zie ook Leesstrategieën; leesdoel bepalen; bepalen doel, publiek en tekstsoort;
schrijfstrategieën.
6.1.10 (5.1.8) Tekstkenmerken
Omschrijving Een tekst heeft bepaalde kenmerken: een inhoud (thema), een vorm
(taalgebruik en structuur) en een bedoeling (doel).
Toelichting Tekstkenmerken spelen een rol bij het lezen, begrijpen en schrijven van een
tekst en zijn bepalend voor de moeilijkheidsgraad van de tekst:
Inhoud
Als een leerling geïnteresseerd is in slangen en al veel over dit onderwerp weet,
zal hij een tekst over slangen sneller begrijpen en kan hij vlotter een tekst over
slangen schrijven.
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 156