Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

Daarin is aandacht voor de opmaak en de spelling. Gerichte aandacht voor de
verzorging daagt de leerling uit om zijn spellingvaardigheid in een functionele
situatie te oefenen en toe te passen. Dat is bij uitstek het moment dat in het
taalonderwijs kan worden gewerkt aan de spellingattitude: een spellingfout in
bijvoorbeeld een verslag voor de schoolkrant staat immers dom.
Zie ook Verzorgen; reflecteren op schrijfgedrag; spellingstrategieën;
spellingcategorieën; spellingattitude.
6.4.10 Stellen in geïntegreerd taalonderwijs
Omschrijving De rol van stellen in taalonderwijs, waarin verschillende taaldomeinen in
samenhang aan bod komen.
Toelichting Een kenmerk van traditioneel taalonderwijs is dat het opgeknipt is in allerlei
afzonderlijke onderdelen met bijbehorende leerlijnen. Uit nieuwe inzichten in
taalverwerving is af te leiden dat allerlei aspecten van taal het best in
samenhang kunnen worden geleerd. Taalonderwijs wordt daarom ook wel
georganiseerd via uitdagende leeromgevingen, waarin de vaardigheden praten,
luisteren, lezen en schrijven in samenhang worden benut en ontwikkeld.
Een voorbeeld van zo’n geïntegreerde aanpak van taalonderwijs waarin stellen
een belangrijke rol vervult, is de Taalronde (van Norden 2004). Dit is een
doordachte opbouw van taalwerkvormen, waarbij in een korte tijdsspanne alle
taaldomeinen aan bod komen. De inhoud van het taalgebruik staat daarbij
voorop. In een taalronde wordt verteld, geluisterd, geschreven en voorgelezen,
over dingen die leerlingen zelf waarnemen, denken en meemaken. Een
taalronde begint met het uitwisselen van ervaringen in de kring: nadenken en
associëren en verbeelden. Leerlingen maken daarna lijstjes om ervaringen te
inventariseren. Dan volgen er tweetalgesprekken om veilig en in korte tijd hun
verhaal kwijt te kunnen. Uiteindelijk schrijven de leerlingen een tekst naar
aanleiding van wat ze in de kring hebben verteld of bedacht. De teksten worden
in de kring voorgelezen en besproken, wat weer kan leiden tot verbeteringen
van de tekst.
Zie ook Tekstbespreking; didactisch model stelles; stellen in communicatief
taalonderwijs.
6.4.11 Schrijftaken in het onderwijs
Omschrijving De rol van stellen in het hele basisonderwijs.
Toelichting Leerlingen leren teksten schrijven in lessen die daar speciaal voor zijn bedoeld.
Voor het toepassen en oefenen van die vaardigheid zijn er in de rest van het
onderwijs volop mogelijkheden. Bij veel vak- en vormingsgebieden verwerken
leerlingen de leerstof aan de hand van schrijftaken. Voorbeelden:
- Naar aanleiding van een proefje bij natuuronderwijs schrijven de leerlingen
een verslag.
- Bij het onderwerp Middeleeuwen in de geschiedenisles zoeken leerlingen op
internet informatie op waarover ze een werkstuk schrijven.
- Bij aardrijkskunde presenteert een leerling zijn buurt aan de rest van de groep;
hij doet dat aan de hand van geschreven aantekeningen.
Bij het geven van schrijftaken in andere vakken snijdt het mes aan twee kanten.
Als leerlingen het stellen goed onder de knie hebben, komt dat het leren van dat
andere vak ten goede. En doordat er bij andere vakken schrijftaken worden
gegeven, krijgen leerlingen meer kansen om het schrijven van teksten te
oefenen. De leraar moet er dan wel voor zorgen dat de aanpak uit de
stellessen, bijvoorbeeld in de vorm van een stappenplan, ook wordt gebruikt bij
het schrijven in andere vakken.
Zie ook Verzamelen, selecteren en ordenen inhoud; stappenplan stellen; begrijpend
lezen en taalontwikkelend vakonderwijs.
6.4.12 Leren door schrijven
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 172