Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

aangeboden aan leerlingen. Tilburg: University Press.
Verhallen, M. & S. Verhallen, (1994): Woorden leren, woorden onderwijzen.
Amersfoort: C.P.S.
2.1.1.Woordenschatuitbreiding
Omschrijving De taalgebruiker beschikt in de loop van zijn leven receptief en/of productief
over steeds meer woordkennis. Zolang een taalgebruiker zijn taal actief
gebruikt, breidt zijn woordenschat zich uit.
Toelichting De ontwikkeling van de woordenschat vormt één van de deeltaalvaardigheden
(naast de ontwikkeling van de fonologische, de syntactische, de morfologische
en de pragmatische vaardigheden).
Woorden zijn de belangrijkste betekenisdragers van een taal. Met woorden
verwijzen we naar de werkelijkheid om ons heen en het zijn vooral de woorden
die de boodschap overbrengen. Kinderen leren de werkelijkheid om zich heen
kennen en leren de woorden om deze te benoemen. Dat wil zeggen dat de
vorming van concepten (bijvoorbeeld: een harig wezen op vier poten dat in huis
rondloopt en geluid maakt) hand in hand gaat met het leren van het woord en
zijn betekenis (in dit voorbeeld het woord hond).
Taalgebruikers breiden hun woordenschat niet alleen uit door steeds meer
woorden te leren, maar ook door de betekenis van de woorden die ze al kennen
steeds verder uit te diepen. Dit noemen we diepe woordkennis. De diepte van
woordkennis kan enorm verschillen tussen taalgebruikers. Bijvoorbeeld: het
concept postzegel zal bij een postzegelverzamelaar veel meer
betekenisaspecten bevatten dan bij de gemiddelde Nederlander.
Zie ook Functies van taal; woordbetekenis; cognitieve ontwikkeling en taal.
2.1.2 Receptieve woordenschat
Omschrijving De taalgebruiker herkent de betekenis van woorden wanneer hij ze hoort of
leest.
Toelichting Een leerling beschikt receptief over een woord als hij bijvoorbeeld bij het horen
of lezen van het woord cavia het juiste plaatje kan aanwijzen.
Een van huis uit Nederlandstalig kind beschikt op vierjarige leeftijd receptief
over ongeveer 3.300 woorden. Tot en met het achtste jaar komen daar
ongeveer 600 woorden per jaar bij, en van het negende tot het twaalfde jaar
tussen de 1.700 en 3.000 per jaar. Op twaalfjarige leeftijd hebben deze
kinderen de beschikking over ongeveer 17.000 woorden. Voor een volwassene
zijn dat zo'n 50.000-70.000 woorden.
Zie ook Productieve woordenschat; woordenschatuitbreiding.
2.1.3 Productieve woordenschat
Omschrijving De taalgebruiker kent de woorden zodanig, dat hij ze niet alleen begrijpt maar
ook zelf kan gebruiken als hij spreekt of schrijft.
Toelichting Een leerling beschikt productief over een woord als hij bijvoorbeeld bij het zien
van een plaatje van een cavia, dit dier kan benoemen.
Een kind van wie de thuistaal Nederlands is, heeft op zijn vierde jaar een
productieve woordenschat van ruim 2.000 woorden. Op achtjarige leeftijd is dit
aantal verdubbeld. En op tienjarige leeftijd hebben deze kinderen een
productieve woordenschat van tegen de 5.000 woorden.
Een volwassene met een redelijk opleidingsniveau beschikt actief over zo’n
30.000-40.000 woorden.
De productieve woordenschat is altijd kleiner van omvang dan de receptieve.
Een taalgebruiker kan altijd meer begrijpen dan hij zelf kan spreken.
Zie ook Receptieve woordenschat; woordenschatuitbreiding.
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 76