Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

Toelichting Om leerlingen te onderwijzen in zinsontleden en woordbenoemen, en oefeningen
en zinnen hiervoor op bruikbaarheid te kunnen beoordelen, is kennis van
zinsontleden en woordbenoemen noodzakelijk.
In de Cito-taaltoets voor de pabo worden de volgende zinsdelen onderscheiden:
- onderwerp;
- werkwoordelijk gezegde;
- naamwoordelijk gezegde;
- lijdend voorwerp;
- meewerkend voorwerp;
- voorzetselvoorwerp;
- bijwoordelijke bepaling.
Verder worden in de Cito-taaltoets ook délen van zinsdelen bevraagd, namelijk:
- de persoonsvorm;
- het naamwoordelijk deel;
- het werkwoordelijk deel van het naamwoordelijk gezegde;
- de bijvoeglijke bepaling.
Om leerlingen met grammatica en spelling te helpen, is echter meer kennis van de
Nederlandse grammatica nodig. Zo is in samengestelde zinnen sprake van meer
persoonsvormen, wat van belang is om te weten voor de juiste spelling van deze
werkwoorden. En in bijvoorbeeld de zin: Jim aait de cavia die hij gisteren heeft
gekregen is de cavia die hij gisteren heeft gekregen het lijdend voorwerp en is ook
dat zinsdeel weer opnieuw te ontleden.
Om leerlingen te begeleiden bij het benoemen van woordsoorten, moet de leraar
boven de stof staan en ook woordsoorten kennen die niet per se aan de leerlingen
worden aangeboden. De volgende woordsoorten worden onderscheiden:
- lidwoord;
- telwoord (onbepaalde en bepaalde hoofd- en rangtelwoorden);
- zelfstandig naamwoord;
- werkwoord (hulp- en koppelwerkwoord, zelfstandig werkwoord);
- bijvoeglijk naamwoord;
- bijwoord;
- voegwoord (neven- en onderschikkend);
- voorzetsel;
- voornaamwoord (persoonlijk, bezittelijk, aanwijzend, onbepaald, betrekkelijk,
vragend).
Kennis van deze woordsoorten is ook van belang voor hulp aan leerlingen bij het
begrijpend lezen, met name bij het begrijpen van complexe zinnen (denk hierbij
aan betrekkelijke bijzinnen en dergelijke).
Zie ook Syntaxis; taal.
8.2.2 (1.2.3) Vragen stellen
Omschrijving De leraar stelt vragen en nodigt de leerlingen daarmee uit tot taalproductie.
Hij hanteert deze didactische werkvorm daarnaast om leerlingen zelfstandig en
kritisch te laten nadenken; na te gaan of leerlingen het tempo en niveau van de les
kunnen volgen; na te gaan of leerlingen in staat zijn begrippen en feiten te
reproduceren; een foutieve gedachtegang op te sporen en leerlingen bewust te
maken van gevoelens en houdingen ten aanzien van bepaalde verschijnselen.
Toelichting Er zijn verschillende soorten vragen.
Je kunt vragen indelen naar hun (didactische) doel:
- oplossingsgerichte vragen (Welke lessen wil jij dan hebben vandaag?);
- controlevragen (Kun je nog eens uitleggen hoe dat werkt?);
- reproducerende vragen (Wat is de hoofdstad van Spanje?);
- diagnosticerende vragen (Weet je nog wat hoofdsteden waren?);
- opiniërende of evaluatieve vragen (Wat vind jij daarvan?).
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 196