Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

Meertalige kinderen beschikken in het Nederlands vaak niet over deze
basiswoordenschat.
Zie ook Woordenschatverwerving; woordbetekenis; taalstimulering; taalheterogene
groepen algemeen.
2.4.6 Woordenschatontwikkeling bij taalzwakke leerlingen
Omschrijving De achterblijvende woordenschatontwikkeling van taalzwakke kinderen.
Toelichting De taalvaardigheid van kinderen van laagopgeleide ouders blijft vaak achter bij
de ontwikkeling van leeftijdgenoten. Dit verschil doet zich vooral voor bij de
woordenschat. Er wordt thuis relatief weinig gesproken en niet tot nauwelijks
(voor)gelezen, met een beperkte woordenschat tot gevolg.
Om kinderen een zo goed mogelijke start te laten maken in het basisonderwijs,
wordt de laatste jaren flink geïnvesteerd in voor- en vroegschoolse
programma’s waarin een zwaar accent op woordenschatontwikkeling ligt, zoals
Piramide, Kaleidoscoop, Ik ben Bas, De Taallijn. Deze programma’s zijn niet
meer alleen bedoeld voor kinderen die thuis geen Nederlands spreken, maar in
toenemende mate voor Nederlandstalige kinderen die dat nodig hebben.
De woordenschat van taalvaardige en taalzwakke peuters verschilt niet zo veel
wat betreft de eerste 1.000 tot 2.000 woorden die in een ervaringscontext
worden geleerd. De woordenschat van deze twee groepen kinderen gaat pas in
een latere fase uiteenlopen.
Zie ook Taalstimulering; taalheterogene groepen algemeen.
2.4.7 (1.4.5.) Woordenschat en mondelinge taalvaardigheid
Omschrijving De samenhang tussen de domeinen woordenschat en mondelinge
taalvaardigheid; het benutten van de onderlinge verbanden om het onderwijzen
in deze domeinen te versterken.
Toelichting Woorden zijn de bouwstenen van een taal. Een taalgebruiker met een beperkte
hoeveelheid bouwstenen heeft slechts beperkte uitdrukkingsmogelijkheden.
Het is belangrijk bij leerlingen te kunnen signaleren in hoeverre een beperkte
mondelinge taalvaardigheid is terug te voeren op een beperkte woordenschat.
Wanneer leerlingen slechts over een beperkte woordenschat beschikken, is het
bieden van mogelijkheden voor taalontwikkelende interactie niet voldoende.
Daarnaast moet op systematische (intentionele) wijze aan
woordenschatuitbreiding worden gewerkt.
Op scholen waar veel leerlingen met een relatief laag taalvaardigheidsniveau
zitten, wordt meestal veel geïnvesteerd in het werken aan de woordenschat.
Wanneer dit op schoolniveau in een taalbeleidsplan is opgenomen en op een
structurele, planmatige manier wordt aangepakt, zijn de kansen op succes het
grootst.
Zie ook Intentioneel woordenschatonderwijs; woordenschattoetsen.
2.4.8 (5.4.8) Woordenschat en begrijpend lezen
Omschrijving De samenhang tussen de domeinen woordenschat en begrijpend lezen; het
benutten van de onderlinge verbanden om het onderwijs in deze domeinen te
versterken.
Toelichting Woordenschat is voor het begrijpen van teksten heel belangrijk. Er bestaat een
sterk verband tussen woordenschat en begrijpend lezen. Leerlingen met een
rijke woordenschat presteren beter in begrijpend lezen. Om een tekst goed te
kunnen begrijpen, moet de lezer ruim 90% van de gebruikte woorden kennen
(het tekstdekkingspercentage).
Leerlingen die het Nederlands als tweede taal leren en leerlingen uit sociaal
zwakke milieus hebben vaak een beperkte woordenschat. Daardoor vinden zij
het moeilijk om teksten goed te begrijpen. Hun kennis is vaak niet alleen
beperkt wat betreft het aantal woorden en begrippen (de omvang of breedte),
ook het niveau of de diepgang van de kennis is beperkt.
Anderzijds vergroten leerlingen ook juist hun woordenschat door te lezen.
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 88