Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

leerlingen emotioneel bij een bepaald onderwerp betrokken raken: een
spannend verhaal, film, excursie, nieuwsitem, enzovoort. Wanneer het probleem
is vastgesteld, verdiepen de leerlingen zich daarin in onderzoeksgroepen, door
teksten te lezen die de leerkracht en leerlingen aanreiken. De motivatie van de
leerlingen staat centraal. Ook is sprake van integratie van vakken of
leergebieden. Leerlingen moeten niet alleen teksten zoeken, selecteren en
verwerken, maar ook zelf teksten schrijven, reviseren en mondeling presenteren.
Doordat leerlingen met elkaar samenwerken, wordt ook de ontwikkeling van
sociale vaardigheden bevorderd.
Zie ook Leesstrategieën; leesmotivatie; didactische modellen begrijpend lezen.
5.4.4 (9x) Taalheterogene groepen algemeen
Omschrijving Beschrijving van de variatie in taalachtergronden en taalvaardigheid van
leerlingen in een school en een groep. Wat is de invloed van die variatie op de
organisatie en inhoud van het taalonderwijs Nederlands?
Toelichting Een taalhomogene klas, waarin alle leerlingen dezelfde taalachtergrond hebben
en daarmee dezelfde startkennis en startvaardigheden, bestaat niet. In elke klas
tref je leerlingen met een verschillende taalachtergrond. Naast leerlingen die het
Nederlands als moedertaal hebben geleerd, zijn er ook leerlingen die van huis
uit een dialect spreken of een geheel andere taal (meertalige leerlingen). Naast
leerlingen die thuis zijn opgegroeid met lezende ouders en veel boeken, zijn er
ook leerlingen uit een niet-geletterd milieu. Naast leerlingen die makkelijk en
vanzelfsprekend taal leren, zijn er ook leerlingen bij wie het taalleerproces
moeizaam verloopt (taalzwakke leerlingen).
Ook de houding tegenover meertaligheid en het vertrouwen in de
taalontwikkelingsmogelijkheden variëren, zowel bij de leerlingen als bij de
leraren.
In het huidige onderwijs kunnen de verschillen in taalachtergrond groot zijn. Dat
heeft gevolgen voor de inrichting van het taalonderwijs Nederlands.
Taalheterogeniteit wordt meestal opgevangen in de klas zelf, door op een
zorgvuldige manier te differentiëren in leerstof en didactiek. Soms is dat niet de
beste oplossing, bijvoorbeeld als nieuwkomende leerlingen nog helemaal geen
Nederlands beheersen. Die leerlingen zullen doorgaans eerst NT2-onderwijs (=
Nederlands als tweede taal) volgen in een aparte groep. Pas als zij voldoende
basisvaardigheid in het Nederlands hebben, kunnen ze meedoen in een
reguliere klas.
Zie ook Tweedetaalverwerving; taalvariatie; taalachterstand; functionele geletterdheid.
5.4.5 Begrijpend lezen in een tweede taal
Omschrijving De specifieke problemen van tweedetaalleerders bij het begrijpend lezen.
Toelichting Begrijpend lezen is een wisselwerking tussen leesvaardigheid, taalvaardigheid
en kennis van de wereld. Tweedetaalleerders hebben vaak een grote
achterstand op deze drie terreinen. In vergelijking met hun Nederlandstalige
leeftijdgenoten hebben ze een grote woordenschatachterstand, niet alleen in
kwantitatieve zin (ze kennen minder woorden), maar ook in kwalitatieve zin (ze
weten minder van de woorden). Naast een beperkte woordenschat maken
verwijswoorden, verbindingswoorden en implicaties (impliciete relaties in teksten
die de lezer zelf toevoegt) het lezen en begrijpen van geschreven teksten extra
lastig. Dat komt doordat:
- van veel woorden niet makkelijk kan worden uitgelegd wat ze precies
betekenen (bijvoorbeeld van verbindingswoorden als vandaar en evenals);
- het vaak gaat om taalgebruik dat typisch is voor geschreven taal en minder in
alledaagse situaties voorkomt;
- hun kennis van de wereld anders is, vooral als het gaat om culturele tradities
en gewoontes.
Zie ook Begrijpend lezen en woordenschat; taalheterogene groepen algemeen.
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 148