Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

geoefend op bepaalde spellingcategorieën, meestal in de vorm van een
woordpakket, wordt gecontroleerd of ze die categorieën ook daadwerkelijk
beheersen.
Iedere spellingmethode hanteert eigen spellingtoetsen. Daarnaast bestaan er
niet-methodegebonden toetsen, zoals van Cito en het PI-dictee:
- Cito heeft spellingtoetsen in zijn leerlingvolgsysteem: Schaal Vorderingen in
Spellingvaardigheid (SVS). Zo is de SVS-1 voor groep 3 en 4 een toets van 176
woorden, gegroepeerd in negen dictees. De woorden zijn geordend van
makkelijk naar moeilijk.
- Het PI-dictee bestaat uit 135 zelfstandig naamwoorden, verdeeld over negen
blokken, en afkomstig uit verschillende spellingcategorieën. Deze toets wordt
meestal ingezet bij zwakke spellers.
Zie ook Dictee; foutencategorieën; analyseren spelfouten.
9.2.9 Foutencategorieën
Omschrijving Het indelen van spelfouten in categorieën.
Toelichting Er zijn verschillende manieren om spelfouten in te delen:
1. Op basis van de spellingstrategie die de leerling zou moeten hanteren.
Daarvoor moet de leraar bij afname van de toets nauwkeurig observeren hoe de
leerling te werk gaat. Uiteindelijk registreert de leraar hoe de leerling presteert
op de verschillende strategieën, zoals visuele strategie, analogiestrategie,
enzovoort.
2. Op basis van de didactische aanpak (instructie) die wordt vereist om de
gemaakte spelfout ‘af te leren’. De hieronder genoemde hoofdcategorieën
geven aan hoe de leraar een bepaalde fout moet aanpakken:
Oriëntatiefouten
Zoals een b voor een d (visuele oriëntatie), een aa voor en a (auditieve
oriëntatie), pots voor post (oriëntatie op woordniveau), enzovoort.
Instructie: de leerling beter laten luisteren of kijken.
Regelfouten
Deze ontstaan door het niet of onjuist toepassen van spellingregels,
bijvoorbeeld de verdubbelingsregel.
Instructie: de leerling leren een spellingregel correct toe te passen.
Fonetische fouten
Als de leerling op basis van het gehoor spelt, bij gebrek aan een woordbeeld,
bijvoorbeeld sjoofeur.
Instructie: de leerling duidelijk maken dat je bij niet-klankzuivere woorden een
andere strategie moet gebruiken dan de elementaire spellinghandeling (in dit
geval de woordbeeldstrategie).
Materiaalfouten
Deze worden veroorzaakt door eigenaardigheden van het spellingsysteem,
bijvoorbeeld ch voor g in chaos.
Instructie: de leerling de schrijfwijze van het woord inprenten.
Laatstgenoemde indeling van fouten op basis van de gewenste instructie is
onder meer terug te vinden in de methode Taal Actief.
Zie ook Spellingstrategieën; spellingcategorieën; analyseren van spelfouten.
9.2.10 Criteria leerstofordening spelling
Omschrijving Manieren om de leerstof van het spellingonderwijs te ordenen en in tijd (door de
schooljaren heen) aan bod te laten komen.
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 220