Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

groepen algemeen.
8.4.6 (1.4.7) Taalbeschouwing en mondelinge taalvaardigheid
Omschrijving De samenhang tussen de domeinen taalbeschouwing en mondelinge
taalvaardigheid; het benutten van de onderlinge verbanden om het onderwijzen
in deze domeinen te versterken.
Toelichting Bij het onderwijs mondelinge taalvaardigheid is het kweken van
taalgebruiksbewustzijn één van de leerdoelen. Dit is een taalbeschouwelijk
aspect, dat bij adequate inzet de mondelinge taalvaardigheid op een hoger plan
zal brengen. Taalbeschouwing is dan een middel om het doel van een
toenemende mondelinge taalvaardigheid te realiseren.
Ook van een omgekeerde relatie is sprake. Taalbeschouwing kan ook doel zijn
en een gesprek is dan het middel. Taalbeschouwing zal vaak plaatsvinden in de
vorm van een gesprek (een onderwijsleergesprek), waarbij de mondelinge
taalvaardigheid van de leerling een belangrijke rol zal spelen. Een goede
taalvaardigheid vergemakkelijkt de deelname. De leraar kan zo’n gesprek ook
gebruiken om de mondelinge taalvaardigheid te stimuleren.
Zie ook Mondelinge taalactiviteiten; taalgebruiksbewustzijn; gesprekken over
taalverschijnselen.
8.4.7 (2.4.9) Taalbeschouwing en woordenschat
Omschrijving De samenhang tussen de domeinen taalbeschouwing en woordenschat; het
benutten van de onderlinge verbanden om het onderwijs in deze domeinen te
versterken.
Toelichting Om over taal te kunnen praten, moeten leerlingen over een bepaald vocabulaire
beschikken. In kerndoel 11 staat dat als volgt geformuleerd: “Onder
'woordenschat' vallen ook begrippen die het leerlingen mogelijk maken over taal
te denken en te spreken.” Daarmee wordt gedoeld op de vaktaalwoorden die
gehanteerd worden binnen traditioneel taalbeschouwingsonderwijs, bijvoorbeeld
woorden als ‘vertelzin’, ‘sterk werkwoord’ of ‘naamwoordelijk gezegde’. Het
verwerven van deze begrippen is uiteraard nauw verbonden met
kennisontwikkeling.
Taalbeschouwing in de zin van het onderzoeken van en praten over
taalverschijnselen, doet ook een beroep op de woordenschat, maar dan meer
wat betreft ‘schooltaalwoorden’. Denk daarbij aan woorden als in vergelijking
met, geeft een verklaring voor, bestaat uit.
Zie ook Schooltaalwoorden; vaktaalwoorden; gesprekken over taalverschijnselen.
8.4.8 Taalbeschouwing in geïntegreerd taalonderwijs
Omschrijving De rol van taalbeschouwing in taalonderwijs waarin verschillende taaldomeinen in
samenhang aan bod komen.
Toelichting Bij taalonderwijs waarin de verschillende taaldomeinen geïntegreerd aan bod
komen, neemt taalbeschouwing een belangrijke plaats in. Tijdens het lees- en
schrijfonderwijs, bijvoorbeeld, reflecteren leerlingen op hun lees- en schrijfgedrag.
Ook kan de leraar bij andere taalactiviteiten alert zijn en inspringen op interessante
of relevante taalverschijnselen die kinderen in teksten kunnen tegenkomen.
Het onderdeel van taalbeschouwing dat zich richt op het expliciet aanleren van
strategieën voor lezen, stellen, woordenschat, spreken en luisteren, is per definitie
geïntegreerd in de domeinspecifieke lessen. Ook bij andere vakken is het van
belang om deze strategieën in te zetten als leerlingen iets moeten lezen, schrijven
of bespreken.
Zie ook Taalbeschouwing in traditioneel taalonderwijs; taalbeschouwing in strategisch
taalonderwijs.
8.4.9 Taalbeschouwing en vreemdetalenonderwijs
Omschrijving De relatie tussen taalbeschouwing en het leren van een andere taal.
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 209