Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

verwerken, zijn onder andere: het onderstrepen van de hoofdzaken en het
maken van een samenvatting, een schema of diagram, mindmap, woordveld en
woordweb.
Bij het onthouden en presenteren van de informatie kan de leerling
gebruikmaken van memoriseertechnieken, ezelsbruggetjes of hulpmiddelen.
Informatieverwerking werd vroeger ook wel ‘studerend lezen’ genoemd. Hier
werd onder verstaan: het toekennen van betekenis aan geschreven taal met het
doel de tekst te reproduceren.
Een andere term die in dit verband ook gebruikt wordt, is informatieverwerving.
Hierbij gaat het om het efficiënt kunnen vinden en raadplegen van bronnen.
Zie ook Leesdoel bepalen; informatieverwerking.
5.1.4 (4.1.4) Leesmotivatie
Omschrijving De mate waarin een leerling gemotiveerd is om te (leren) lezen.
Toelichting Door op een speelse manier in groep 1 en 2 aandacht te besteden aan
geletterdheid, kinderen veel voor te lezen, letters te laten ontdekken en ermee
te laten experimenteren, zal een kind gemotiveerd raken om zelf te leren lezen.
Meestal begint de didactisering van het lezen in groep 3. Soms stagneert het
leesproces en raakt de leerling minder gemotiveerd. Als die motivatie afneemt,
is het belangrijk leerlingen te motiveren door een ruime en aantrekkelijke
boekkeuze en een inspirerende leesomgeving. Steeds meer orthodidactische
programma’s (bijvoorbeeld ELLO) proberen te voorzien in een methodiek
waarin leesmotivatie en leestechniek worden gekoppeld. Dat gebeurt dan
bijvoorbeeld door te zorgen voor aansprekende boeken; leerlingen zelf te laten
kiezen en aandacht te besteden aan de inhoud van een boek. Tegenwoordig
zijn er voor zwakke lezers ook aantrekkelijke leesteksten waarin specifieke
leestechnische leesmoeilijkheden voorkomen.
Ook bij begrijpend lezen speelt de motivatie een belangrijke rol. Vooral
intrinsieke motivatie en zelfreflectiestrategieën hebben een positief effect op het
begrijpend lezen. Een leerling die zin heeft in lezen en die positieve ervaringen
heeft opgedaan bij het (leren) lezen, voldoet aan een van de belangrijkste
voorwaarden om een goede lezer te worden.
Zie ook Reflecteren op leesgedrag; observatie leesgedrag; niveaubepaling teksten;
methodieken beginnende geletterdheid; leesplezier.
5.1.5 Reflecteren op leesgedrag
Omschrijving De lezer denkt na over zijn manier van lezen en verbindt hier conclusies aan.
Toelichting Door zich bewust te worden van het eigen leesgedrag kan een leerling zijn
gedrag herkennen, erkennen en zo nodig herzien. Deze aanpak wordt ook wel
‘zelfreflectiestrategie’ genoemd.
Het leesgedrag beïnvloedt de kwaliteit van het begrijpend lezen en is
afhankelijk van verschillende factoren, zoals de moeilijkheidsgraad van de tekst,
de soort tekst en de leeswijze die erbij past (een gebruiksaanwijzing lees je
anders dan een uitnodiging), de mate waarin de lezer geoefend is, de mate
waarin de lezer gemotiveerd is voor de tekst, de voorkennis over het onderwerp
en de concentratie van de lezer.
Door na te denken over zijn eigen leesgedrag, kan de leerling zijn leesgedrag
sturen, controleren en evalueren. De zelfreflectiestrategie is essentieel voor de
leesontwikkeling en wordt gezien als de motor voor de groei van de
leesbekwaamheid.
Zie ook Leesmotivatie; observatie leesgedrag.
5.1.6 (4.1.5) Leesteksten
Omschrijving Teksten die gelezen worden.
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 136