Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

Het is belangrijk bij leerlingen te kunnen signaleren in hoeverre een beperkte
mondelinge taalvaardigheid is terug te voeren op een beperkte woordenschat.
Wanneer leerlingen over een beperkte woordenschat beschikken, is het bieden
van mogelijkheden voor taalontwikkelende interactie niet voldoende. Daarnaast
zal op systematische (intentionele) wijze aan woordenschatuitbreiding moeten
worden gewerkt
Op scholen waar veel leerlingen met een relatief laag taalvaardigheidsniveau
zitten, wordt meestal veel geïnvesteerd in het werken aan woordenschat.
Wanneer dit op schoolniveau in een taalbeleidsplan is opgenomen en op een
structurele, planmatige manier wordt aangepakt, zijn de kansen op succes het
grootst.
Zie ook Intentioneel woordenschatonderwijs; woordenschattoetsen.
1.4.6 (6.4.7) Mondelinge taalvaardigheid en stellen
Omschrijving De samenhang tussen de domeinen mondelinge taalvaardigheid en beginnende
geletterdheid; het benutten van de onderlinge verbanden om het onderwijzen in
deze domeinen te versterken.
Toelichting Het niveau van mondelinge taalvaardigheid heeft invloed op het stellen.
Wanneer leerlingen mondeling goed hun verhaal kunnen doen, neemt de kans
toe dat ze dat schriftelijk ook kunnen. Werken aan mondelinge taalvaardigheid
zal daarom ook de schrijfvaardigheid ten goede komen.
Vooral met jonge kinderen wordt veel mondeling gewerkt, onder andere als
voorbereiding op lees- en schrijfonderwijs. Ook voor anderstalige of taalzwakke
leerlingen kan het een goede didactische keuze zijn eerst te investeren in
mondelinge taalvaardigheid en pas daarna in schrijfvaardigheid.
De benadering van Taalvorming (Van Norden 2004) bijvoorbeeld maakt in de
taalronde gebruik van een dergelijke werkwijze. Eerst wordt er uitgebreid
gesproken en pas daarna geschreven.
Andersom kunnen schrijfactiviteiten bepaalde vormen van mondelinge
communicatie ondersteunen. Bij het houden van een presentatie is het
bijvoorbeeld nuttig om van tevoren belangrijke zaken op papier, of in een
PowerPoint-presentatie, te zetten.
Zie ook Mondelinge taalvaardigheid in geïntegreerd taalonderwijs.
1.4.7 (8.4.6) Mondelinge taalvaardigheid en taalbeschouwing
Omschrijving De samenhang tussen de domeinen mondelinge taalvaardigheid en
taalbeschouwing; het benutten van de onderlinge verbanden om het onderwijs
in deze domeinen te versterken.
Toelichting Bij het onderwijs mondelinge taalvaardigheid is het kweken van
taalgebruiksbewustzijn één van de leerdoelen. Dit is een taalbeschouwelijk
aspect dat bij adequate inzet de mondelinge taalvaardigheid op een hoger plan
zal brengen. Taalbeschouwing is dan een middel om het doel van een
toenemende mondelinge taalvaardigheid te realiseren.
Ook van een omgekeerde relatie is sprake. Taalbeschouwing kan ook doel zijn
en een gesprek is dan het middel. Taalbeschouwing zal vaak plaatsvinden in de
vorm van een gesprek (een onderwijsleergesprek), waarbij de mondelinge
taalvaardigheid van de leerling een belangrijke rol zal spelen. Een goede
taalvaardigheid vergemakkelijkt deelname aan zo’n gesprek. De leraar kan een
dergelijk gesprek ook gebruiken om de mondelinge taalvaardigheid te
stimuleren.
Zie ook Mondelinge taalactiviteiten; taalgebruiksbewustzijn; gesprekken over
taalverschijnselen.
1.4.8 (7.4.7) Mondelinge taalvaardigheid en jeugdliteratuur
Omschrijving De samenhang tussen de domeinen mondelinge taalvaardigheid en
jeugdliteratuur; het benutten van de onderlinge verbanden om het onderwijs in
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 72